Facebook
Twitter
LinkedinDyskusja na temat funkcjonowania programu Czyste Powietrze to efekt pisma, jakie Unia Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza skierowała do Ministerstwa Klimatu i Środowiska na początku czerwca br. (patrz załącznik). Dokument zawiera listę dziesięciu postulatów, których wprowadzenie do programu usprawni jego realizację, zwłaszcza w miastach i ich obszarach podmiejskich, a tym samym przyczyni się do poprawy jakości powietrza w miastach i metropoliach, a w konsekwencji jakości życia i zdrowia mieszkańców.
Odformalizować i znieść progi dochodowe
Wypracowaną przez miasta UMP listę problemów (tematów) do dyskusji w zakresie poprawy skuteczności programu Czyste Powietrze przedstawiły na forum Zespołu ds. energii, klimatu i środowiska KWRiST Dorota Zawadzka - Stępniak, dyrektor Biura Ochrony Powietrza i Polityki Klimatycznej UM Warszawy oraz Katarzyna Szymczak-Pomianowska, dyrektor Departamentu Zrównoważonego Rozwoju UM Wrocławia.
- Dane Unii Metropolii Polskich wskazują, że w dużych miastach program od początku działał niesatysfakcjonująco, a w ostatnich dwóch latach jeszcze zwolnił. Wynika to głównie z faktu, że niewielu mieszkańców kwalifikuje się do programu z uwagi na zbyt niskie kryteria dochodowe przewidziane dla uzyskania dotacji oraz wysokiego poziomu sformalizowania postępowania o udzielenie dofinansowania – mówiła Dorota Zawadzka – Stępniak.
Przykładowo kwota progowa 100 tys. zł rocznego dochodu wnioskodawcy, uniemożliwia otrzymanie jakiegokolwiek wsparcia z programu Czyste Powietrze przez większą część mieszkańców dużych miast. Grupą nie przekraczającą tego kryterium są np. emeryci (niezaprzeczalnie potrzebujący wsparcia finansowego), ale i oni często kwalifikują się jedynie na podstawowy 30 proc. poziom dofinansowania, właśnie ze względu zbyt wysokie dochody. Pokrycie pozostałych 70 proc. inwestycji jest dla tej grupy osób bardzo dużym wysiłkiem finansowym, powodującym niejednokrotnie całkowitą rezygnację z inwestycji.
– Dlatego część z miast wychodząc naprzeciw oczekiwaniom mieszkańców realizuje własne programy poprawy jakości powietrza, przykładowo wskażę, że w ramach realizowanego przez Warszawę programu od 2019 r. wygospodarowaliśmy na ten cel ponad 49 mln zł. Mamy jednak świadomość, że tylko łącząc wysiłki i fundusze rządowo – samorządowe będziemy w stanie zrealizować cel, jakim jest poprawa jakości powietrza, zdrowia i życia w miastach – dodawała Dorota Zawadzka-Stępniak.
- Program Czyste Powietrze obejmuje tylko zabudowę jednorodzinną. Nie obejmuje zabudowy wielorodzinnej. W przypadku aglomeracji śląskiej czy dolnośląskiej te kwestie są kluczowe, ponieważ tutaj ta zabudowa wielorodzinna jest dominująca. Ci mieszkańcy również potrzebują wsparcia – wskazywała Katarzyna Szymczak – Pomianowska.
Ponadto urealnienia wymagają obowiązujące w programie stawki dofinansowania
- Obecnie obowiązujące stawki być może 3 lata temu były kwotami wystarczającymi, obecnie kompletnie nie przystają do cen rynkowych. Aktualny poziom inflacji w powiązaniu ze wzrostem cen materiałów i usług powodują, że stawki z programu Czyste Powietrze są oderwane od rzeczywistości. Z tego też faktu, może wynikać małe zainteresowanie całym programem. W sytuacji bowiem, gdy koszt dokonania termomodernizacji jest wyższy niż stawki kwalifikowalne z programu, część rzeczywiście poniesionych kosztów będzie kosztem niekwalifikowalnym, co automatycznie obniży intensywność dofinansowania, a mieszkańcy (inwestorzy) poniosą zwiększone koszty z własnej kieszeni – argumentowała Katarzyna Szymczak-Pomianowska.
Potrzebę zmian w programie Czyste Powietrze dostrzegają też przedstawiciele innych korporacji samorządowych. Swoją listę postulatów w tym zakresie przedstawił m.in. Śląski Związek Gmin i Powiatów. – postulaty zgłaszane przez tą organizację są częściowo zbieżne z propozycjami Unii Metropolii Polskich, co wskazuje, że problem nie dotyczy tylko dużych miast, ale miast i gmin w ogóle – wskazywał Stanisław Bodys, burmistrz Miasta Rejowiec Fabryczny i współprzewodniczący Zespołu ds. energii, klimatu i środowiska KWRiST.
Z kolei Eugeniusz Gołembiewski, burmistrz Miasta Kowala apelował, aby zmiany w programie były realizowane w powiązaniu z danymi gromadzonymi w Centralnej Ewidencji Energochłonności Budynków. – Dopiero te dane pokażą nam, jakie jest wyzwanie, jaki mamy problem i w jakich samorządach. – mówił burmistrz Gołembiewski dodając, że jego zdaniem gromadzone przez Główny Urząd Nadzoru Budownictwa dane pokażą, że największy problem nie leży wcale w dużych miastach (które w dużej części są wyposażone np. w sieci ciepłownicze), ale w małych miasteczkach i gminach, tam, gdzie zabudowa jest rozproszona.
Natomiast burmistrz Cegłowa, Marcin Uchman apelował o wsparcie dla systemów cieplnych opartych o wykorzystanie energii odnawialnej (pompy ciepła i fotowoltaika). Zwracał jednocześnie uwagę, że upowszechnienie korzystania z energii odnawialnej w Polsce wymaga przede wszystkim olbrzymich inwestycji w modernizację sieci dystrybucyjnych. – To jest największe wyzwanie jakie stoi przed państwem polskim tak zmodernizować sieci dystrybucyjne, aby w pełni można było wykorzystać energię ze słońca czy wiatrową – mówił Marcin Uchman.
Ministerstwo nie śpi i zmienia program Czyste Powietrze
Temat poprawy jakości powietrza jest szalenie ważny. - Dlatego jednym z priorytetowych działań rządu i Ministerstwa Klimatu i Środowiska jest podjęcie szerokich działań zmierzających do poprawy jakości powietrza, aby człowiek mógł funkcjonować zdrowo i komfortowo w czystym środowisku. Są to zadania legislacyjne, strategiczne oraz ogromny komponent finansowy – informowała Anna Sosnowska, dyrektor Departamentu Ochrony Powietrza i Polityki Miejskiej MKiŚ.
Dlatego też program Czyste Powietrze jest dostosowywany do nowych warunków. Część z takich zmian, które wychodzą naprzeciw samorządowym postulatom dotyczy zasad finansowania inwestycji.
- Od 15 lipca br., czyli od piątku właściciele domów jednorodzinnych ubiegający się dotację na wymianę starego pieca (tzw. kopciucha) oraz ocieplenie domu otrzymają prefinansowanie, czyli wypłatę pieniędzy jeszcze przed rozpoczęciem remontu. Będzie można dostać „z wyprzedzeniem” do 50 proc. maksymalnej możliwej kwoty dotacji – mówiła Anna Sosnowska. - Na wypłaty przeznaczyliśmy ogromną kwotę 1,8 mld zł, co pozwoli nam obsłużyć gigantyczne grono beneficjentów. Dlatego zależy nam, aby informacja o tym rozwiązaniu dotarła do jak najszerszego grona mieszkańców - dodawała.
Przedstawicielka Ministerstwa Klimatu i Środowiska zadeklarowała ponadto, że jej resort jest gotowy rozmawiać z samorządami na temat rozwiązań służących poprawie jakości powietrza.
– Jeżeli KWRiST, czy Zespół ds. energii, klimatu i środowiska chciałby zorganizować oddzielne posiedzenie, dedykowane tylko temu zagadnieniu, wówczas moglibyśmy zaprosić szerokie grono ekspertów. Myślę, że Przemysław Ligenza - prezes Zarządu NFOŚiGW, czy Paweł Mirowski - zastępca prezesa Zarządu NFOŚiGW mogliby się na takim spotkaniu zaprezentować i opowiedzieć o tych rozwiązaniach, które resort klimatu i środowiska wspólnie z NFOŚiGW zaproponował, zadedykował i których realizację rozpoczął, bo to nie jest tak, że my siedzimy i czekamy, program Czyste Powietrze cały czas ulega zmianom – wskazywała dyrektor Anna Sosnowska.
Przedstawiciele strony samorządowej uznali, że propozycja takiego spotkania jest bardzo dobra. Zaproponowali, aby odbyło się ono jeszcze w lipcu. Wskazali także, że dobrą praktyką byłoby, aby wprowadzane przez rząd zmiany w realizowanych programach służących ochronie powietrza były z odpowiednim wyprzedzeniem konsultowane z samorządami, które odpowiadają przecież za ich operacyjną realizację.
