Bezpieczeństwo wody oparte na zarządzaniu ryzykiem

Zarządzanie strategiczne, zarządzanie projektami oraz zarządzenie ryzykiem to umiejętności, których jako państwo do tej pory nie zdołaliśmy sobie przyswoić. Nowoczesne państwo wymaga jednak dalekowzrocznego planowania oraz systemowego i konsekwentnego zarządzania ryzykiem. I takiego podejścia wymaga od Polski także prawodawstwo unijne, m.in. w obszarze dostaw wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.  

W ramach KWRiST obecnie na finiszu znajdują się prace nad projektem ustawy o zmianie ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków oraz niektórych innych ustaw (UC59). Przedmiotowa ustawa stanowi implementację dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/2184 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (określanej w skrócie DWD – Drinking Water Directive, dalej również „Dyrektywa”). Państwa członkowskie zobowiązane były do jej implementacji do dnia 12 stycznia 2023 r. Dyrektywa ta przewiduje następnie dłuższe terminy (do 6 lat) na wdrożenie w życie nowych rozwiązań prawnych. Strona samorządowa, z wiodącą rolą prof. Izabeli Zimoch i pani Barbary Mulik, reprezentujących Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich, prowadzi dialog z Ministerstwem Infrastruktury, Ministerstwem Zdrowia oraz Ministerstwem Klimatu i Środowiska celem wypracowania odpowiedniej formuły implementacji oddającej sens Dyrektywy. 

Najważniejszą zmianą nowej DWD jest wprowadzenie do zaopatrzenia w wodę obowiązkowego podejścia opartego na ocenie i zarządzaniu ryzykiem. Nowa Dyrektywa wymaga od polskiego ustawodawcy ustanowienia ram prawnych dla wprowadzenia oceny i zarządzania ryzykiem dostaw wody, w tym jasnego określenia obowiązków i odpowiedzialności wszystkich interesariuszy procesu dostaw wody oraz wyznaczenia systemu prowadzenia monitoringu, wyznaczania punktów zgodności czy poboru próbek. Kluczowe dla zarządzania ryzykiem jest wyznaczenie akceptowalnego poziomu ryzyka, a następnie monitorowanie stanu i podejmowanie decyzji i realizacja działań prowadzących do jego osiągnięcia. W obszarze zaopatrzenia w wodę stanowi to swoiste novum w zestawieniu z dotychczasowymi przepisami i praktyką Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Dotychczasowa filozofia systemu skłania do ograniczania się jedynie do monitorowania jakości wody w kranie oraz podejmowania „zerojedynkowych” decyzji w przypadku przekroczenia wartości parametrycznych, nawet w sytuacji braku zagrożeń zdrowotnych. Jak wskazują eksperci, system oparty na okresowej kontroli jakości wody w kranie i podejmowaniu działań dopiero w wyniku niezgodności nie przyczynia się do ochrony zdrowia publicznego. Nowe podejście skłania do myślenia całościowego, dalekowzrocznego i elastycznego, uwzględniającego wszystkie etapy produkcji i zaopatrzenia w wodę, w ramach którego przekroczenie parametru musi spotkać się z wykazaniem zagrożeń zdrowotnych w ustalonym procesie szacowania ryzyka dla zdrowia konsumenta. Elementami systemu zarządzania ryzykiem, oprócz okresowej identyfikacji zagrożeń i zdarzeń niebezpiecznych oraz oceny ryzyka są: właściwie funkcjonujące środki bezpieczeństwa (bariery ochronne) i nadzór zewnętrzny (audyt).

Projekt ustawy (UC59) przewiduje m.in.:

• określenie obowiązków dostawców wody obejmujących badania jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w zakresie wewnętrznej kontroli jakości wody;
• doprecyzowanie kompetencji organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz procedur w zakresie nadzoru nad jakością wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi;
• zobowiązanie dostawców wody do wykonywania ocen ryzyka w obszarach zasilania ujęć wody i systemach zaopatrzenia w wodę oraz podejmowania działań mających na celu zarządzanie ryzykiem w systemach zaopatrzenia w wodę;
• określenie kompetencji organów Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie w zakresie opiniowania przeprowadzonych ocen ryzyka w obszarach zasilania ujęć wody i zarządzania ryzykiem w obszarach zasilania ujęć wody.

Należy podkreślić, że implementacja Dyrektywy wprowadzającej obowiązek prowadzenia systemu oceny i zarządzania ryzykiem wymaga nie tylko wsparcia merytorycznego, ale również finansowego i organizacyjnego ze strony państwa, zwłaszcza kierowanego do małych gmin i małych przedsiębiorstw wodociągowych.

Foto: Andres Siimon/Unsplash