Całkowity zakaz eksmisji nie spełnia swojej roli

Zespół Infrastruktury, po długiej dyskusji postanowił, że temat eksmisji i uchylenia (ewentualnego zmodyfikowania) art. 15 zzu ustawy antykowidowej zostanie omówiony na posiedzeniu plenarnym KWRiST 26 stycznia br.

Eksmisje: problem dla samorządów…

Problemy z realizacją wyroków eksmisyjnych wiążą się z obowiązującym od początku stanu epidemii COVID-19 art. 15zzu ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Przepis ten zakazuje wykonywania tytułów wykonawczych nakazujących opróżnienie lokalu mieszkalnego. Innymi słowy uniemożliwia przeprowadzenie eksmisji do lokalu socjalnego lub pomieszczenia tymczasowego, zgodnie z prawomocnym wyrokiem sądu.

Temat był już poruszany na posiedzeniach Zespołu ds. Infrastruktury KWRiST.

Art. 15zzu ustawy antykowidowej – wprowadzony niewątpliwe w dobrej intencji – stał się zmorą dla miast i gmin skutecznie blokując możliwość prowadzenia gospodarki lokalami mieszkalnymi. Jest on natomiast doskonałym narzędziem dla nieuczciwych osób.

- Chciałbym, aby to się wyraźnie przebiło: art. 15zzu ustawy antykowidowej spowodował, że samorządy nie mają obecnie żadnego skutecznego narzędzia przeciwko osobom wykorzystującym sytuację prawną, którzy nie dość że nie płacą za zajmowane lokale komunalne, to jeszcze często je dewastują, doskonale zdając sobie sprawę z tego, że dzięki temu właśnie przepisowi nie możemy ich eksmitować – mówił Michał Zgórzak, naczelnik Wydziału Polityki Mieszkaniowej w Biurze Polityki Lokalowej Urzędu m.st. Warszawy.

– Ten przepis jest skrajnie niekorzystny nie tylko dla gmin, ale także dla spółdzielni mieszkaniowych, wspólnot mieszkaniowych, a także osób, które zawarły umowy najmu okazjonalnego, i które – na skutek obowiązywania tego przepisu – nie mogą skorzystać z możliwości eksmisji – wskazywał Michał Pierończyk, zastępca prezydenta miasta Ruda Śląska.

Dalsze obowiązywanie art. 15zzu ustawy antykowidowej może wreszcie zagrażać bezpieczeństwu samych lokatorów. Uniemożliwia on bowiem prowadzenie eksmisji nawet w takich sytuacjach, w których stan techniczny budynku grozi zawaleniem.

- Miasta i gminy musza często występować o eksmisje z budynków, które decyzją właściwych organów nadzoru budowlanego zostały wyłączone z eksploatacji. Mówiąc kolokwialnie: ich dalsze użytkowanie stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia mieszkańców. Sądy jednak odmawiają wydania wyroków eksmisyjnych nawet w tak drastycznych przypadkach, argumentując, że art. 15zzu ustawy antykowidowej wiąże im ręce. Dlatego, w imieniu Unii Metropolii Polskich i całej strony samorządowej, po raz kolejny apelujemy do rządu o uchylenie tego przepisu, ewentualnie o taką jego modyfikację, która odblokowałaby możliwość przeprowadzania eksmisji z budynków mieszkalnych grożących zawaleniem – mówiła Dorota Bąbiak – Kowalska, radca prawny i zastępca dyrektora Biura UMP.

Przedstawiciele strony samorządowej w swoich wypowiedziach wielokrotnie też podkreślali, że art. 15zzu ustawy anytykowidowej ma znikome znaczenie dla przeciwdziałania pandemii, zwłaszcza w obecnej sytuacji, gdy nie mamy do czynienia z lockdownem. Wskazywali także, że nie jest on niezbędny do ochrony praw lokatorów, które – w dostatecznym zakresie – gwarantują przepisy innych ustaw, m.in. ustawy o ochronie praw lokatorów. Zwracali także uwagę, że dalsze obowiązywanie tego przepisu może – w efekcie – doprowadzić do wzrostu bezdomności (gdy już możliwość eksmitowania zostanie przywrócona).

… gorący kartofel dla rządu

I chociaż strona rządowa wydaje się problem dostrzegać, to nie widać po stronie właściwych ministrów woli podjęcia tematu i wprowadzenia koniecznych zmian w ustawie antykowidowej. Tak przynajmniej wynika pism, które - w odpowiedzi na wniosek UMP – przekazały: Ministerstwo Sprawiedliwości oraz Ministerstwo Rozwoju i Technologii.

Jak wynika z podpowiedzi przesłanej przez MRiT kwestie realizacji wyroków eksmisyjnych leżą poza zakresem właściwości resortu, w związku z czym MRiT nie może zainicjować zmian w tym zakresie. - „Projektodawcą zmian w przepisach ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych w zakresie wprowadzenia zakazu wykonywania tytułów wykonawczych w czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-1 także jest Ministerstwo Sprawiedliwości. W związku z tym decyzja w sprawie podjęcia prac legislacyjnych zmierzających do dokonania zmian w art. 15zzu ww. ustawy w zakresie umożliwienia wykonywania tytułów wykonawczych nakazujących opróżnienie lokalu mieszkalnego w czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 należy do Ministra Sprawiedliwości.” – czytamy w odpowiedzi przesłanej 23 marca 2021 r.

Z kolei Ministerstwo Sprawiedliwości jedynie zadeklarowało swoje „wsparcie merytoryczne, stosownie do rozwoju sytuacji epidemiologicznej, dla inicjatyw legislacyjnych zmierzających w przyszłości do złagodzenia lub zniesienia zakazu wykonywania wyroków eksmisyjnych.” (pismo z 20 stycznia 2022 r., znak DLPC-V.071.3.2021).

Sprawa stanie na KWRiST

Ostatecznie Zespół ds. Infrastruktury KWRiST zadecydował, że punkt dotyczący art. 15zzu ustawy antykowidowej zostanie wprowadzony do porządku obrad najbliższego posiedzenia plenarnego Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, które odbędzie się już 26 stycznia 2022 r.

- Sprawa jest pilna, poważna i wymaga szybkiej reakcji, dlatego wprowadzamy ten punkt na posiedzenie KWRiST. Proszę stronę rządową o obecność przedstawicieli Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Ministerstwa Sprawiedliwości oraz Ministerstwa Rozwoju i Technologii – podsumował omawianie tego punktu Marek Wójcik, sekretarz strony samorządowej KWRiST, który współprzewodniczył posiedzeniu Zespołu ds. Infrastruktury.