Barometr zawodów 2025 - jakich zawodów brakuje w 12 miastach UMP?

Stopa bezrobocia, oferty pracy oraz zatrudnianie cudzoziemców

W pierwszym półroczu 2024 r. w powiatowych urzędach pracy (według danych z Centralnego Systemu Analityczno-Raportowego CeSAR, wykorzystanych w omawianym badaniu) w miastach UMP zarejestrowało się 75,9 tys. bezrobotnych. Ich liczba w poszczególnych miastach wahała się od 1,8 tys. osób w Katowicach do 15,2 tys. osób w Warszawie. W tym samym czasie według danych GUS na koniec czerwca 2024 r. poziom bezrobocia rejestrowanego w miastach UMP wynosił od 1% w Katowicach i 1,1% w Poznaniu do 5% w Białymstoku. Średnio w 12 miastach łącznie było to 2,8%. 

Jednocześnie w analizowanym okresie (I półrocze 2024 r. dla liczby bezrobotnych zarejestrowanych oraz II półrocze 2023 r. i I półrocze 2024 r. dla liczby ogłoszonych ofert pracy oraz oświadczeń o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcowi) w miastach UMP wystawiono prawie 215 tys. ofert pracy. Oznacza to, że na jedną zarejestrowaną osobę bezrobotną przypadało od 1 oferty pracy w Białymstoku do aż 7 ofert pracy w Katowicach. W ujęciu łącznym na 1 mieszkańca miast UMP przypadały 3 oferty.

Przywołane dane pokazują, że rynek pracy w miastach UMP jest raczej rynkiem pracownika, który, może wybierać spośród dostępnych ofert, a pracodawcy częściej borykają się z problem w skompletowaniu załogi niż koniecznością selekcji licznych kandydatów na konkretne miejsce pracy. 

W tym kontekście warto dodać, że pracodawcy w największych polskich miastach chętnie zatrudniają cudzoziemców. W analizowanym okresie przedsiębiorstwa w 12 miastach UMP złożyły ponad 159,4 tys. oświadczeń o powierzeniu pracy cudzoziemcowi. W poszczególnych miastach liczba tego typu dokumentów wyniosła od 1,2 tys. w Rzeszowie przez 22,4 tys. w Gdańsku do aż 47,6 tys. w Warszawie. 

Prognozowana sytuacja na rynku pracy w miastach UMP w 2025 r.

Po podzieleniu zawodów na zawody deficytowe (deficyt i duży deficyt łącznie), nadwyżkowe (nadwyżka i duża nadwyżka łącznie) oraz w równowadze sytuacja na rynkach pracy wygląda następująco. Gdy potraktujemy miasta UMP łącznie – jako jeden wspólny rynek pracy okazuje się, że grup zawodów, w których prognozuje się deficyt pracowników (deficyt wystąpi przynajmniej w 1 z 12 miast) jest aż 117 spośród 168 w tym 26 stanowią grupy zawodów określone jako bardzo deficytowe (wystąpi duży deficyt przynajmniej w 1 z 12 miast). W porównaniu do prognozy na 2024 r. liczba zawodów deficytowych zmniejszyła się o 2 p.p. a zawodów bardzo deficytowych o 7 p.p. co oznacza, że nieznacznie wzrosła liczba zawodów, w których występuje równowaga pomiędzy podażą i popytem pracowników. 

W 12 miastach UMP średnio liczba zawodów deficytowych wynosi 39 jednak, tylko część rynków pracy w największych miastach można określić jako względnie zrównoważone. W poszczególnych ośrodkach liczba zawodów deficytowych wynosi od 13 w Katowicach do aż 78 w Gdańsku. Z kolei liczba zawodów w równowadze waha się od 80 w Warszawie do aż 151 w Łodzi. W 8 z 12 miast UMP eksperci ocenili również niektóre grupy zawodów jako nadwyżkowe, ich liczba wynosi od 1 w Bydgoszczy, przez 8 w Białymstoku do 17 w Lublinie.

Zawody, w których w 2025 r. pracodawcy będą mieli największe trudności w znalezieniu odpowiedniej liczby pracowników należą do takich branż jak: 

1. Transportowa – dotyczy szczególnie kierowców autobusów, a w mniejszym stopniu kierowców samochodów osobowych, ciężarowych i zaopatrzeniowców. W porównaniu do roku poprzedniego prognozuje się również większy deficyt mechaników samochodowych.
2. Służby mundurowe – największe braki kadrowe dotyczyć będą policjantów i strażników miejskich niemniej w związku z sytuacją geopolityczną eksperci przewidują wzrost zapotrzebowania w części miast na kandydatów do służby w wojsku.
3. Medyczna – niemal we wszystkich miastach będzie brakować lekarzy (szczególnie specjalistów) oraz pielęgniarek i położnych. W większości miast pracodawcy mogą być pewni trudności z rekrutacją psychologów i psychoterapeutów oraz ratowników medycznych. Zauważono również wzrost zapotrzebowania na fizjoterapeutów i masażystów.
4. Opiekuńcza – dotyczy głównie opiekunów osób starszych i z niepełnosprawnościami, i pracowników socjalnych. W części miast prognozuje się również wzrost zapotrzebowania na pracowników zajmujących się opieką nad dziećmi.
5. Edukacyjna – w tej branży zabraknie pracowników praktycznie na wszystkich etapach i rodzajach kształcenia. Największe braki kadrowe dotyczyć będą szkół zawodowych oraz nauczycieli szkół specjalnych i klas integracyjnych. Coraz większe problemy z rekrutacją wystąpią również w przypadku nauczycieli przedszkolnych.
6. Finansowo-prawna – przewiduje się brak odpowiedniej liczby kandydatów na stanowiskach samodzielnych księgowych oraz wśród pracowników ds. rachunkowości i księgowości.
7. Budowlana – przewidywany jest deficyt kandydatów do pracy zarówno na stanowiskach wymagających kwalifikacji (np. kierowników budowy) jak i w pracach prostych (np. robotników budowlanych). Dotyczy najczęściej takich profesji jak: elektrycy, spawacze, monterzy instalacji budowalnych, inżynierzy budownictwa, dekarze oraz operatorzy maszyn do robót ziemnych.
8. Przemysłowo-produkcyjna – Podobnie jak w przypadku branży budowlanej pracodawcy z miast UMP będą borykać się z brakiem kandydatów na stanowiskach prostych, niewymagających kwalifikacji jak i specjalistów. Najczęściej prognozuje się deficyty wśród: operatorów obrabiarek skrawających, operatorów maszyn produkcyjnych, lakierników i blacharzy, pracowników produkcji odzieży, ślusarzy czy specjalistów elektroniki, automatyki i robotyki.

Co ciekawe w porównaniu do lat poprzednich w 2025 r. eksperci przewidują znacznie mniejsze deficyty pracowników w branży IT, które mogą występować w pojedynczych miastach i dotyczyć głównie specjalistów z wieloletnim stażem. 

W części miast UMP prognozuje się również deficyty pracowników w branży hotelarsko-restauracyjnej i handlu. Jakich zawodów brakuje? Najbardziej brakować będzie personelu sprzątającego, kucharzy oraz gospodarzy obiektów noclegowych, recepcjonistów, portierów i sprzedawców-kasjerów.

Przedstawione branże to jednocześnie te, które w większości miast UMP eksperci oceniają jako stale deficytowe tzn., że na części stanowisk prognozuje się deficyt pracowników przynajmniej 3 rok z rzędu.

Eksperci rynku pracy wskazują na szereg przyczyn deficytu odpowiedniej liczby pracowników, to m.in.: 

• nieakceptowalne dla kandydatów warunki pracy (niskie wynagrodzenia i prestiż zawodu, konieczność pracy zmianowej, fizyczny lub wyczerpujący psychicznie charakter pracy, wymaganie odpowiednich predyspozycji lub konieczność zatrudnienia w oparciu o umowy cywilnoprawne)
• lepsze warunki pracy w zawodach pokrewnych
• odpływ kandydatów za granicę lub do większych ośrodków w kraju
• brak kształcenia odpowiedniej liczby osób w danym zawodzie
• niedopasowanie systemu szkolnictwa i kierunków edukacji do potrzeb rynku pracy
• brak odpowiednich i aktualnych kwalifikacji u kandydatów
• zwiększające się zapotrzebowanie na konkretne usługi
• zmiany demograficzne
• popularnośćsamozatrudnienia w wybranych zawodach
• funkcjonowanie przedstawicieli części zawodów w szarej strefie
• przechodzenie na emerytury przez pracowników z długim stażem (szczególnie widoczne w zawodach medycznych, edukacji i służbach mundurowych)

Z analizy ofert w Centralnej Bazie Ofert Pracy wynika, że pracodawcy w miastach UMP najczęściej poszukują pracowników (najliczniej składają oferty pracy) w takich profesjach jak: 

1. pracownicy fizyczni w produkcji i pracach prostych,
2. gospodarze obiektów, portierzy, woźni,
3. kierowcy samochodów osobowych i zaopatrzeniowcy,
4. personel sprzątający,
5. magazynierzy,
6. pracownicy służb mundurowych,
7. kucharze i pomoce kuchenne,
8. pracownicy administracyjni i biurowi,
9. robotnicy budowlani,
10. sprzedawcy i kasjerzy. 

W każdym z miast udział ofert pracy w 3 najczęściej poszukiwanych przez pracodawców zawodach wśród wszystkich dostępnych ofert pracy wynosi od 19% w Białymstoku do aż 50% w Łodzi i Szczecinie. W niektórych miastach część wymienionych zawodów zostało ocenionych jako deficytowe. Jednakże, duża liczba ofert pracy w danej profesji nie zawsze oznacza brak odpowiedniej liczby kandydatów do pracy. Może również świadczyć o tym, że dany sektor gospodarki (np. turystyka, logistyka czy produkcja przemysłowa) jest mniej lub bardziej rozwinięty w konkretnym mieście. 

Dynamiczny rozwój miast UMP sprawia, że pomimo trudności z pozyskaniem odpowiedniej liczby pracowników w wielu branżach, rynek pracy wydaje się stabilny, szczególnie z perspektywy pracowników. Charakteryzuje go również duża „chłonność” kandydatów do pracy właściwe we wszystkich branżach. Na rynku pracy brakuje zarówno pracowników fizycznych i przedstawicieli prostych zawodów, jak i specjalistów odznaczających się odpowiednimi kwalifikacjami i wyższym wykształceniem. Zatem z łatwością pracę w miastach UMP znajdzie zarówno robotnik budowlany czy magazynier, jak i specjaliści z branż technicznych i innowacyjnych czy przedstawiciele zawodów niszowych (jak pracownicy obsługi ruchu lotniczego).

Z perspektywy jakości życia w mieście dużym wyzwaniem – dla rządzących i włodarzy miast – jest fakt, że do zawodów stale deficytowych należą te, które związane są z funkcjonowaniem miast oraz zapewnianiem podstawowych usług społecznych i bezpieczeństwa (lekarze, pielęgniarki, psycholodzy, policjanci, kierowcy autobusów czy nauczyciele).

Znaczne niedobory pracowników w oświacie, służbie zdrowia, służbach mundurowych czy transporcie publicznym i towarowym są największym wzywaniem w skali całego kraju w kontekście rynku pracy. W 2025 r. według prognoz niemal w 90% powiatów brakować będzie psychologów i psychoterapeutów oraz kierowców samochodów ciężarowych. Około 80% powiatów będzie borykać się z niedoborem lekarzy, pielęgniarek i położnych. Pracodawcy w ¾ powiatów mogą spodziewać się trudności z pozyskaniem pracowników w służbach mundurowych czy kierowców autobusów. Z kolei w edukacji w zależności od poziomu nauczania i typu placówki nauczycieli będzie brakować w 50%-70% powiatów.

W kontekście stabilności rynku nieruchomości oraz poważnego kryzysu dostępności mieszkań, niepokojące są utrzymujące się braki kadrowe w zawodach związanych z branżą budowlaną. W 2025 r. w skali całego kraju nawet w ¾ powiatów będzie zbyt mało kandydatów na stanowiska w zawodach takich jak spawacze i elektrycy, a w połowie polskich powiatów zabraknie robotników budowlanych.