KPO: Miasta wykluczone ze środków na zieloną energię

Unia Metropolii Polskich nie zgadza się na wykluczenie największych polskich miast z dostępu do unijnej pomocy na zieloną transformację energetyczną. Nie do zaakceptowania są tłumaczenia, że pomoc dla metropolii będzie dostępna z innych źródeł. Również dlatego, że dostęp do tych „innych źródeł” wymaga zgromadzenia środków na wkład własny.

29 marca to kolejny dzień wysłuchań publicznych poświęconych projektowi Krajowego Planu Odbudowy. W poniedziałek omawiano komponent dedykowany zielonej energii i zmniejszeniu energochłonności. W imieniu Unii Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza w wysłuchaniu uczestniczyła Aleksandra Dulkiewicz, Prezydent Gdańska oraz Członek Zarządu UMP.

Realizacja europejskiego Zielonego Ładu

Zielona transformacja wypływa wprost z Europejskiego Zielonego Ładu. Jego celem jest przekształcenie Unii Europejskiej w nowoczesną, zasobooszczędną i konkurencyjną gospodarkę. Droga w kierunku neutralności klimatycznej będzie dużym wyzwaniem dla polskiej gospodarki, ale stanowić też będzie dla niej szansę. Jak wynika z treści KPO, w ramach komponentu „Zielona energia i zmniejszenie energochłonności” realizowane będą działania na rzecz:

• poprawy jakości powietrza – planowane jest zwiększenie środków na realizację Programu „Czyste Powietrze”, działania na rzecz termomodernizacji budynków mieszkalnych i szkół, inwestycje poprawiające efektywność energetyczną w przedsiębiorstwach oraz wspierające rozwój ciepłownictwa systemowego.
• poprawy warunków dla szerszego włączania wodoru i innych paliw alternatywnych do systemu – np. dostosowanie przepisów i uruchomienie programów wspierających badania i rozwój w dziedzinie technologii wodorowych (przez NCBR i NFOŚiGW).
• wsparcia procesu transformacji energetycznej – inwestycje w OZE,w tym morską energetykę wiatrową, wdrożenie inteligentnej infrastruktury energetycznej, rozwój technologii wodorowych (np. magazyny energii), a także wsparcie inwestycyjne i doradcze dla społeczności energetycznych. Poprawi się również otoczenie regulacyjne w zakresie energetyki rozproszonej i prosumenckiej.
• zrównoważonego wykorzystania środowiska naturalnego – przykładowe działania będą dot. wielkoobszarowych terenów zdegradowanych, inwestycji w oczyszczanie ścieków oraz zaopatrzenie w wodę poza aglomeracjami i adaptacji do zmian klimatu w średnich i małych miastach oraz ich obszarach funkcjonalnych.

Unia Metropolii Polskich upomina się o środki dla miast

– To co dla Unii Metropolii Polskich jest najistotniejsze, to marginalizacja polskich dużych miast i ich obszarów metropolitalnych w całości KPO. Natomiast zupełnie nie jest dla nas zrozumiałe, dlaczego największe polskie miasta, metropolie i obszary funkcjonalne zostały praktycznie całkowicie pominięte w dofinansowaniu w tym właśnie komponencie – mówiła Aleksandra Dulkiewicz.

Prezydent Gdańska zwróciła w tym miejscu uwagę na bardzo istotną różnicę w dostępie do środków pomocowych Unii Europejskiej dostępnych w ramach Krajowego Planu Odbudowy, oraz tych dostępnych w innych mechanizmach finansowania. – Przypomnę, że różnica pomiędzy KPO, a innymi dostępnymi środkami z Unii Europejskiej jest taka, że w KPO nie ma wkładów własnych. Największe polskie miasta i ich obszary funkcjonalne odsyłane są zaś do innych programów europejskich, w których taki wkład własny jest już wymagany – wskazywała.

Dla Unii Metropolii Polskich takie postępowanie jest szczególnie niezrozumiałe w przypadku środków pomocowych, które mają być przeznaczone na zieloną transformację energetyczną. Zwłaszcza, że to mieszkańcy największych miast i ich obszarów metropolitalnych są najbardziej narażeni na negatywne skutki zmian klimatu spowodowane tym, że to w miastach właśnie odbywa się, największa produkcja i emisja gazów cieplarnianych. – Dlatego uważamy, że fundusze z tego komponentu KPO powinny być skierowane także do tych ośrodków – podkreślała Prezydent Gdańska.

W ocenie Unii Metropolii Polskich niezasadne jest także ograniczenie dofinansowania w zakresie niskoemisyjnego transportu miejskiego wyłącznie do zakupu autobusów i pozbawienie takiego dofinansowania całkowicie miejskiego transportu szynowego.

Skorzystajcie z doświadczenia samorządów

Prezydent Dulkiewicz zwróciła także uwagę na problem silnej centralizacji w zarządzaniu środkami dystrybuowanymi w ramach KPO. – W ramach zarządzania KPO ma powstać siedem centralnych instytucji, które środki będą rozdzielać. Zupełnie niezrozumiałe jest, dlaczego rząd nie chce wykorzystać w tym zakresie potencjału, samorządów i organizacji pozarządowych, jak chociażby NGO-sy, czy organizacje pracodawców, które mają duże doświadczenie w rozdziale i wydatkowaniu tego rodzaju pomocy – mówiła.

W uwagach szczegółowych Aleksandra Dulkiewicz upomniała się zaś o fundusze na trzy ważne, proekologiczne inwestycje: energetykę wiatrową lądową i morską; modernizację energetyczną budynków komunalnych oraz budowę wrót przeciwpowodziowych przy ujściu Martwej Wisły oraz Śmiałej Wisły.

– Ważne jest też, aby w KPO znalazły się środki na finansowanie badań morza Bałtyckiego pod kątem zalegających na jego dnie chemicznych pozostałości po II Wojnie Światowej – mówiła Prezydent Gdańska.