Aktualności

Lipcowe obrady Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego

Cofnij

21 lipca 2022

16 projektów ustaw i rozporządzeń z opinia pozytywną, trzy (projekt ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych wraz z przepisami wprowadzającymi oraz projekt ustawy o zmianie ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej) skierowane do dalszych prac we właściwych Zespołach KWRiST, a ponadto dyskusja o wdrażaniu Programu Inwestycji Strategicznych Polski Ład oraz na temat finansowania nieodpłatnej pomocy prawnej – to skrócony bilans spotkania 19 lipca br.

Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego zajmowała się również możliwością zmiany taryf opłat za zbiorowe dostarczanie wody i zbiorowe odprowadzanie ścieków w związku z inflacją oraz rosnącymi cenami energii elektrycznej oraz gazu. Relację z przebiegu tej dyskusji opublikowaliśmy pt.: Taryfy opłat za wodę i ścieki wymagają aktualizacji.

Niedofinansowana nieodpłatna pomoc prawna

Zadania polegające na udzielaniu nieodpłatnej pomocy prawnej, świadczeniu nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz edukacji prawnej są zadaniami zleconymi z zakresu administracji rządowej realizowanymi przez powiat w porozumieniu z gminami albo samodzielnie. Realizacja tego zadania jest finansowana dotacją przekazywaną powiatom (miastom na prawach powiatu) z budżetu państwa. Do wyliczenia wysokości tej dotacji służy kwota bazowa określana rozporządzeniem przez Ministra Sprawiedliwości. Jak wynika z rozporządzenia MŚ z dnia 30 lipca 2021 r. „W 2022 r. kwota bazowa stanowiąca podstawę ustalenia wysokości dotacji na finansowanie zadań polegających na udzielaniu nieodpłatnej pomocy prawnej, świadczeniu nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz edukacji prawnej, o której mowa w art. 11 ust. 7 zdanie drugie ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej, wynosi 5500 zł.”.

- Przekazywana powiatom i miastom na prawach powiatu dotacja ma finansować wynagrodzenia tych, którzy w punktach nieodpłatnej [pomocy prawnej takiej pomocy udzielają, a więc co do zasady adwokatów, radców prawnych oraz mediatorów – wyjaśniał Grzegorz Kubalski, wicedyrektor Biura Związku Powiatów Polskich.

W momencie, gdy system zaczynał swoje funkcjonowanie kwota bazowa wyliczona została na 5150 zł. Kwota ta jest co roku podnoszona. Natomiast w projekcie rozporządzenia MŚ w sprawie kwoty bazowej na 2023 r. resort zaproponował kwotę bazową w wysokości 6134 zł.

- Wynagrodzenie w tej wysokości w przeliczeniu na jeden punkt staje się za niskie do tego, aby zachęcić prawników do prowadzenia poradnictwa. Jeżeli natomiast dokonamy prostych przeliczeń kwoty bazowej wyjściowej oraz dokonamy jej projekcji na rok bieżący, to wyjdzie nam, że powinna ona wynosić 7200 – 7500 zł – mówił dyrektor Kubalski dodając, że kwota, która jest obecnie ustalana jest kwotą na przyszły rok, co w warunkach inflacji dwucyfrowej oznacza, że kwota bazowa na przyszły rok powinna zostać ustalona na poziomie około 8000 zł, aby nominalnie odpowiadać wartości ekonomicznej, jaka była na starcie całego projektu.

Strona samorządowa wystąpiła o urealnienie kwoty bazowej dotacji na pomoc prawną, jednak wniosek ten nie został przez resort sprawiedliwości uwzględniony, ze względu na coroczne i dziesięcioletnie limity wydatków na ten cel przyjęte w momencie wprowadzania nieodpłatnej pomocy prawnej w życie, czyli w 2015 r.

- Jeżeli kwota bazowa nie zostanie urealniona, to system nieodpłatnej pomocy prawnej zawali się w 2024 r. z tego względu, że wartość kwoty bazowej wynikającej z ustalonego w 2015 r. limitu będzie się miała zupełnie nijak do stawek, jakie trzeba zapłacić profesjonalistom za udzielanie porad – wskazywał dyrektor Kubalski dodając, że załamanie się systemu nieodpłatnej pomocy prawnej byłoby wizerunkową porażką dla Ministerstwa Sprawiedliwości.

Odpowiedzi na wniosek strony samorządowej o podjęcie prac legislacyjnych zmierzających do urealnienia kwoty bazowej udzieliła Aleksandra Rusin-Batko, dyrektor Departamentu Strategii i Funduszy Europejskich MŚ wskazując, że resort zaprojektował kwotę bazową w wysokości 6134 zł, czyli w maksymalnej możliwej kwocie. – Na tą kwotę nie mamy obecnie zgody Ministerstwa Finansów, które wskazało, że nie ma zgody, na przyznanie środków w wysokości ponad 6 tys. zł na jeden punkt i przyznali nam środki w wysokości 5500 zł na jeden punkt nieodpłatnej pomocy prawnej w 2023 r. Ze strony MS jest pełna zgoda z tym na co zwraca uwagę strona samorządowa, że istnieje potrzeba waloryzacji kwoty bazowej dotacji na nieodpłatną pomoc prawną – wyjaśniała Aleksandra Rusin-Batko dodając, że resort sprawiedliwości co roku wnioskuje o zwiększenie kwoty bazowej dotacji w ramach limitów ustawowych, niestety od czterech lat takiej zgody od Ministerstwa Finansów nie otrzymujemy, właśnie ze względu na pandemię COVID-19, sytuację ekonomiczno – gospodarczą, czy wojnę w Ukrainie.

Swoje wystąpienie dyrektor Departamentu Strategii i Funduszy Europejskich zaapelowała do strony samorządowej o wsparcie resortu sprawiedliwości w staraniach o waloryzację kwoty bazowej na nieodpłatną pomoc prawną.

Ponieważ posiedzenie Rady Nieodpłatnej Pomocy Prawnej jest planowane na wrzesień ustalono, że strona samorządowa przygotuje i prześle materiał wskazujący na to, że brak waloryzacji kwoty bazowej oraz limitów wydatków rocznych na ten cel jest zagrożeniem dla funkcjonowania punktów w nieodpłatnej pomocy prawnej.

Informacja o wdrażaniu FIS Polski Ład

Funduszu Inwestycji Strategicznych Polski Ład powrócił – po dwóch miesiącach – na plenarne posiedzenie Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. 27 kwietnia br. na posiedzeniu Komisji gościła Beata Daszyńska – Muzyczka, prezes BGK, która m.in. poinformowała stronę samorządową o przedłużeniu (do 18 sierpnia br.) terminu ważność promes inwestycyjnych przyznawanych samorządom w pierwszym naborze Funduszu Inwestycji Strategicznych Polski Ład. Kwietniowe posiedzenie KWRiST było też okazją do przedstawienia przez przedstawicieli JST propozycji oraz postulatów zmian w tym programie. Lipcowe posiedzenie KWRiST było okazją do kontynuacji rozmów na ten temat.

Bieżącą informację o przebiegu wdrażania FIS Polski Ład przedstawili stronie samorządowej Tomasz Robaczyński, członek Zarządu BGK oraz Michał Baj, dyrektor Zarządzający Programami Inwestycyjno-Mieszkaniami BGK.

- Na chwilę obecną podpisanych jest już 2384 umowy na kwotę 11,5 mld zł, co stanowi 59% wszystkich inwestycji objętych dofinansowaniem w ramach I edycji FIS Polski Ład. W każdym tygodniu podpisywanych było około 85 umów – mówił Tomasz Robaczyński zaznaczając, że cały czas trwa etap, w którym samorządy (które otrzymały dofinansowanie) powinny rozpocząć postępowanie przetargowe. - Okres ten zakończy się 18 sierpnia br. Oznacza to, że do tego czasu trwa termin na rozpoczęcie procedury przetargowej, a nie jego zakończenia, podpisania umowy czy rozpoczęcia albo zakończenia inwestycji. To dużo mówi o tym, jak ten program jest realizowany, że generalnie program jest realizowany (oczywiście nie w sposób zupełnie bezproblemowy) i to w sposób szybszy niż by to wynikało z ujęcia formalnego – informował Tomasz Robaczyński.

Jak z kolei poinformował Michał Baj zdecydowana większość toczących się w tej chwili inwestycji są to inwestycje o czasie realizacji przekraczającym 12 miesięcy, czyli takie, w których wypłata środków następuje etapami. – Zdecydowana mniejszość to są inwestycje krótkie, realizowane do 12 miesięcy – informował Michał Baj.

Jakie inwestycje cieszą się największym powodzeniem? Z informacji BGK wynika, że zdecydowana większość stanowią inwestycje w infrastrukturę drogową i wodno – kanalizacyjną. Na kolejnych miejscach są inwestycje w infrastrukturę sportową i edukacyjną. Z analizy podpisanych umów wynika ponadto, że o ile na początku 2022 r. samorządy chętniej podpisywały umowy o niższej wartości, o tyle (od początku czerwca) apetyt na podpisywanie umów o większej wartości w samorządach wzrósł i wskaźnik wartości podpisanych umów rośnie szybciej niż wskaźnik ich liczby - co jest generalnie dobrą informacją – zaznaczył dyrektor Baj.

BGK bada także przyczyny, dla których samorządy wstrzymują się z rozpoczęciem procedur przetargowych. – Z zebranych wynika, że JST wstrzymują się do ostatniej chwili, aby zobaczyć jak będą wyglądały warunki rynkowe, jak będzie wyglądała dostępność i ceny materiałów oraz siły roboczej. Spodziewamy się, że ostatnie dni przed 18 sierpnia to będzie wysyp postępowań zakupowych – mówił Michał Baj dodając, że całą pierwszą edycję FIS Polski Ład BGK będzie w stanie ocenić najwcześniej koło listopada,

Na zakończenie swojego wystąpienia dyrektor Baj poinformował, że są już pierwsze umowy podpisane z drugiej edycji FIS Polski Ład, a jest ich około 10.

W imieniu strony samorządowej głos zabrał Jacek Brygman, wiceprzewodniczący Zarządu ZGWRP, wójt Gminy Cekcyn, który podkreślił, że FIS Polski Ład jest największym w 30-letniej historii JST programem wsparcia inwestycji lokalnych. Dlatego w wielu samorządach rozbudził olbrzymie nadzieje na zrealizowanie inwestycji, na które od lat czekali mieszkańcy.

- Teraz te nadzieje rozwiewają się. Nikt w samorządach, w sierpniu ubiegłego roku, kiedy to przygotowywane były wnioski o dofinansowanie i kosztorysy (według cen za dwa pierwsze kwartały 2021 r.) nie przewidywał tak znaczącego wzrostu inflacji czy tak znaczącego wzrostu cen w budownictwie (materiałów budowlanych, robocizny), ani też wojny w Ukrainie, która również ma wpływ i na wzrost inflacji i cen – mówił Jacek Brygman zaznaczając, że zaplanowane (nawet z 10% zapasem finansowym) w 2021 r. inwestycje kompletnie się rozjeżdżają z realiami ich realizacji w 2022 r. - Przykładem może być Gmina Łubianka (kujawsko – pomorskie), która otrzymała promesę na prawie 10 mln zł na budowę 13,5 km dróg. Trzy przetargi już przeprowadzone, średnio w przetargu czterech oferentów, najniższa kwota realizacji tego zamierzenia wynosi prawie 18,5 mln zł. Aby tą inwestycję zrealizować gmina musiałaby dołożyć ze środków własnych około 8 mln zł. Dla gminy wiejskiej oznacza to zaangażowanie środków własnych z 6 – 8 lat – wskazywał Wiceprzewodniczący Zarządu ZGWRP.

Jedynym sposobem, aby samorządy – takie jak gmina Łubianka – mogły skorzystać z dofinansowania i zrealizować zaplanowane działanie jest zmiana zakresu inwestycji. I tego właśnie dotyczy ponowiony już wniosek ZWRP. Kolejny wniosek dotyczy zmiany częstotliwości płatności dla firm wykonawczych. Padła też propozycja rozważenia opcji, by to samorząd zaciągał krótkoterminowy kredyt z BGK na potrzeby promesy. Strona samorządowa zasygnalizowała również, że od gmin płyną głosy o odrzuconych wnioskach – poproszono zatem o informację o powody odrzucenia. Za zasadne uznano zwołanie posiedzenia Zespołu Roboczego.

Michał Cyrankiewicz-Gortyński

Redaktor
X
Używamy ciastka

Na tej stronie internetowej używamy plików cookie. Niektóre z nich są wymagane do działania strony, inne są użyteczne, aby zapewnić Ci najlepsze wrażenia z korzystania z sieci..