Ogólne

Mieszkańcy decydują o milionach

Cofnij

15 października 2021

Budżet obywatelski w 12 miastach Unii Metropolii Polskich wynosi łącznie 303,3 mln zł. Znaczną część tej kwoty stanowi BO Warszawy, który opiewa aż na 93,5 mln zł. Jest to 31% kwoty łącznej. Kolejne miasta pod względem wysokości budżetu obywatelskiego to: Kraków (35 mln zł); Wrocław (25 mln zł); Łódź (26 mln zł); Poznań (22 mln zł) oraz Gdańsk (20,8 mln zł). Warto zaznaczyć, że wysokość środków, jakie miasta przeznaczają na budżet obywatelski określa ustawa.

Tworzenie budżetu obywatelskiego jest obligatoryjne we wszystkich dwunastu miastach tworzących Unię Metropolii Polskich. Nakazuje im to ustawa o samorządzie gminnym[1]. Jej przepisy stanowią bowiem, że budżet obywatelski obowiązkowo jest tworzony w każdym mieście na prawachpowiatu[2]. Przepisy ustawy o samorządzie gminnym określają także minimalną wysokość środków, jaką każde z miast na prawach powiatu ma przeznaczyć na budżet obywatelski stanowiąc, że ma on wynosić co najmniej 0,5% wydatków gminy zawartych w ostatnim przedłożonym sprawozdaniu z wykonania budżetu.

Ponad 300 mln zł i prawie 7 mln mieszkańców

W 12 miastach Unii Metropolii Polskichmieszka ponad 6,7 mln ludzi. Mieszkańcy ci decydują więc o tym, na jakie cele, inwestycje i projekty przeznaczyć ponad 303 mln zł. Ile to wypada na jednego mieszkańca (per capita)? Ogółem wychodzi po 44 zł i 88 groszy na każdego mieszkańca 12 miast UMP. W przypadku poszczególnych miast najwyższa kwota w przeliczeniu na mieszkańca (53,69 zł) jest w Katowicach, druga (52,11 zł) wWarszawie, trzecia (46,49 zł) wBydgoszczy, czwarta (44,87 zł) w Krakowie, piąta (44,17 zł) wGdańsku.

Szczegółowe informacje dotyczące planowanej wysokości budżetu obywatelskiego 2021/2022 w poszczególnych miastach UMP oraz łącznie, a także jaka część budżetu przypada na jednego mieszkańca prezentuje tabela 1.

TABELA 1

Lp.

MIASTO

LICZBA MIESZKAŃCÓW

(na 31 grudnia 2020 r.)

BUDŻET OBYWATELSKI Kwota planowana na realizację w 2022 r., a wybranych w 2021 r. projektów

PER CAPITA (w zł)

1.

Białystok

296958

12

40,40

2.

Bydgoszcz

344091

16

46,49

3.

Gdańsk

470805

20,8

44,17

4.

Katowice

290553

15,6

53,69

5.

Kraków

779966

35

44,87

6.

Lublin

338586

12,5

36,91

7.

Łódź

672185

26

38,67

8.

Poznań

532048

22

41,34

9.

Rzeszów

196638

8,2

41,70

10.

Szczecin

398255

16,7

41,93

11.

Warszawa

1794166

93,5

52,11

12.

Wrocław

641928

25

38,94

RAZEM

12 miast

6758179

303,3

44,88

Źródło: wyliczenia własne. Liczba ludności GUS

Obowiązek? Robiliśmy to już wcześniej!

Budżety obywatelskie wpisały się na stałe w krajobraz polskich miast. I to na długo przed pojawieniem się regulacji ustawowych nakładających – na część samorządów – obowiązek ich tworzenia, który wszedł w życie 31 grudnia 2018 r.

- Pierwsza edycja budżetu obywatelskiego w Szczecinie została przeprowadzona w 2013 roku. Od tamtej pory odbyło się już 8 edycji SBO, zgłoszono ponad 1500 projektów, a mieszkańcy zdecydowali już o realizacji dziesiątek pomysłów, o wartości wielu milionów złotych – mówi Piotr Krzystek, Prezydent Szczecina. – SBO to przedsięwzięcie współtworzone przez mieszkańców i dla mieszkańców, dzięki któremu szczecinianie mogą bezpośrednio oddziaływać na miasto proponując własne pomysły i wybierając do realizacji, te odpowiadające potrzebom swoich lokalnych społeczności, czy całego miasta – dodaje Prezydent Krzystek.

- W Krakowie pilotażowy budżet partycypacyjny został przeprowadzony już w 2013 r. i swoim zasięgiem objął cztery dzielnice miasta. W oparciu o te doświadczenia podjęta została decyzja o uruchomieniu w roku 2014 procedury Budżetu Obywatelskiego dla całego terenu miasta. Co bardzo istotne, na ostateczny kształt tego procesu mieli wpływ także aktorzy społeczni, skupieni w Radzie Programowej Budżetu Obywatelskiego, a w całą procedurę wpisano od początku ewaluację – mówi Jacek Majchrowski, Prezydent Krakowa. – W ciągu tych 9 lat mamy już setki zrealizowanych projektów. Tylko w tym roku mieszkańcy mogli wybierać spośród 596 projektów, w tym 99 ogólnomiejskich i 497 dzielnicowych – dodaje Prezydent Krakowa.

- Poznanianki i poznaniacy już po raz dziesiąty mogą wybierać projekty do zrealizowania w ramach Poznańskiego Budżetu Obywatelskiego. – W tym roku na projekty PBO przeznaczyliśmy 22 mln zł z miejskiego budżetu, czyli ponad dwa razy tyle co w pierwszej edycji – mówi Jacek Jaśkowiak, Prezydent Poznania, i przypomina, że już po raz piąty glosowanie odbywa się wyłącznie elektronicznie.

Głosowanie dla wszystkich mieszkańców, bez ograniczeń np. wiekowych

Od 4 do 18 października inicjatywy do zrealizowania w 2022 r. z budżetu obywatelskiego wybierają gdańszczanki i gdańszczanie.

- W tym roku do zagospodarowania jest niemal 21 milionów zł, z czego prawie 1/4 tyczy się projektów zielonych, które wydzielamy po raz drugi. Zachęcamy do korzystania ze specjalnego busa, który będzie dostępny w dzielnicach, a w nim możliwe będzie zagłosowanie w tegorocznej edycji Budżetu Obywatelskiego. To w rękach mieszkańców pozostaje decyzja, jak wykorzystać te 21 milionów zł. - mówi Aleksandra Dulkiewicz, Prezydent Gdańska.

Pomiędzy pierwszym a piętnastym października projekty wybierały mieszkanki i mieszkańcy Białegostoku. ­Każdy białostoczanin może zagłosować tylko jeden raz wybierając maksymalnie cztery projekty z dowolnej kategorii. Należy pamiętać o podpisaniu zgody rodzica lub opiekuna prawnego w przypadku udziału w głosowaniu osoby, która nie ukończyła osiemnastu lat. – wyjaśnia Przemysław Tuchliński Zastępca Prezydenta Białegostoku. - Zachęcam mieszkańców Białegostoku do udziału w głosowaniu na tegoroczne projekty. Wspólnie wybierzmy te zadania, które warto w naszym mieście zrealizować dodaje Przemysław Tuchliński.

Natomiast w Lublinie glosowanie zakończyło się 10 października 2021 r.

– Każda osoba mieszkająca w Lublinie mogła wybrać spośród 154 projektów. Na liście do głosowania znajdują się zarówno inwestycje, jak i działania kulturalne czy sportowe. Mimo ograniczenia wpływów do miejskiej kasy chcemy, aby w przyszłym roku na realizację bieżących oraz zaległych projektów Budżetu Obywatelskiego trafiło łącznie 15 mln zł – mówi Krzysztof Żuk, Prezydent Lublina.

Na projekty Lubelskiego Budżetu Obywatelskiego głosować może każda osoba, która jest na stałe zameldowana w Lublinie lub dopisała się do listy osób głosujących na projekty BO. Aby to zrobić, wystarczy wypełnić oświadczenie znajdujące się na karcie do głosowania w jednym z punktów do głosowania. Każda osoba ma do dyspozycji 4 głosy: 2 na projekty dzielnicowe i 2 na ogólnomiejskie.

Również i w innych miastach uprawnieni do głosowania są wszyscy mieszkańcy, zarówno ci najstarsi, jak i najmłodsi. Przykładowo w Katowicach najstarszy mieszkaniec, który wziął udział w głosowaniu miał 99 lat, a najmłodszym uczestnikiem głosowania – za pośrednictwem rodziców - było niespełna miesięczne dziecko.

– Dziękuję za duże zaangażowanie katowiczanom, którzy pisali projekty, jak i wszystkim głosującym, których było ponad 43 tysiące. Osoby te udowodniły, że budżet obywatelski jest świetnym narzędziem rozwijania dzielnic Katowic i wpływania na życie społeczności lokalnych – mówi Marcin Krupa, Prezydent Katowic. – Przez ostatnie siedem lat zrealizowaliśmy w Katowicach ponad 750 projektów zgłoszonych przez mieszkańców o wartości przekraczającej 100 mln zł. Pomaga nam to budować i wzmacniać społeczeństwo obywatelskie. Jeśli ktoś korzysta z wodnego placu zabaw, drogi rowerowej czy ławeczki osiedlowej, na którą wcześniej głosował, to później chętniej uczestniczy w następnych edycjach budżetu obywatelskiego i namawia do tego samego swoich sąsiadów – dodaje Prezydent Krupa.

Głosowanie zakończyło się także w Warszawie. Mieszkańcy stolicy mogli wybierać spośród 1429 projektów (1300 dzielnicowych i 129 lokalnych). Największym poparciem mieszkańców cieszył się ogólnomiejski projekt – Duże drzewa w Warszawie – zieleń, cień i czyste powietrze, na który zagłosowało 33 795 osób. Najdroższy przegłosowany projekt ogólnomiejski to Nowe drogi dla rowerów, koszt 5 609 539 złotych, a dzielnicowy to Oddychające chodniki na ul. Puławskiej koszt 1 500 000 złotych.

Budżet obywatelski to nie wszystko

Trzeba też zaznaczyć, że w niektórych miastach budżet obywatelski to nie jedyne pieniądze, o których podziale mogą decydować, czy współdecydować mieszkańcy.

Dobrym przykładem jest tutaj Wrocław, w którym oprócz Wrocławskiego Budżetu Obywatelskiego (WBO) funkcjonuje także – od 2019 r. - Fundusz Osiedlowy (FO), w którym o podziale środków decydują radni osiedlowi, a od 2014 r. Mikrogranty, czyli ogólnomiejski program wsparcia oddolnych inicjatyw lokalnych. I jak zapowiedział Prezydent Wrocławia środki na te inicjatywy będą systematycznie rosły.

– WBO to doskonale znane wrocławianom i wrocławiankom narzędzie do pozyskiwania środków na miejskie inwestycje. Każdego roku spływają do nas setki pomysłów, a kilkadziesiąt z nich sami mieszkańcy wybierają do realizacji . Chciałbym zwiększyć pulę Wrocławskiego Budżetu Obywatelskiego do 30 mln zł – mówi Jacek Sutryk, prezydent Miasta Wrocławia.

W efekcie w ciągu najbliższych dwóch lat wrocławianie bezpośrednio zadecydują, jak rozdysponowane zostanie ponad 100 mln zł z budżetu tego miasta. Tyle bowiem środków prezydent Wrocławia chce przeznaczyć na trzy programy partycypacyjne: Wrocławski Budżet Obywatelski, Fundusz Osiedlowy i Mikrogranty.

 


[1] Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 1372)

[2] Jest to miasto (gmina) wykonujące jednocześnie zadania powiatu, innymi słowy miasto na prawach powiatu łączy w sobie dwa poziomy samorządu terytorialnego: gminny i powiatowy. Obecnie jest 66 miast na prawach powiatu, w tej liczbie wszystkie 12 miast UMP: Białystok, Bydgoszcz, Gdańsk, Katowice, Kraków, Lublin, Łódź, Poznań, Rzeszów, Szczecin, Warszawa i Wrocław.

Michał Cyrankiewicz-Gortyński

Redaktor
X
Używamy ciastka

Na tej stronie internetowej używamy plików cookie. Niektóre z nich są wymagane do działania strony, inne są użyteczne, aby zapewnić Ci najlepsze wrażenia z korzystania z sieci..