O zablokowanych eksmisjach, ekoharaczach i rejestrze pozwoleń na budowę

Problemy z realizacją wyroków eksmisyjnych, konieczność wprowadzenia przepisów przeciwdziałających wyłudzaniu ekoharaczy oraz dyskusja na temat rejestru wniosków o pozwolenie na budowę – to trzy główne tematy posiedzenia Zespołu ds. Infrastruktury Rozwoju Lokalnego, Polityki Regionalnej oraz Środowiska Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, które odbyło się 22 kwietnia 2021 r.

Problemy z realizacją wyroków eksmisyjnych wiążą się z obowiązującym od początku stanu epidemii COVID-19 art. 15zzu ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Przepis ten zakazuje wykonywania tytułów wykonawczych nakazujących opróżnienie lokalu mieszkalnego. Innymi słowy uniemożliwia przeprowadzenie eksmisji do lokalu socjalnego lub pomieszczenia tymczasowego, zgodnie z prawomocnym wyrokiem sądu.

Taka sytuacja ma swoje konsekwencje. Powoduje m.in., że osoby z wyrokami eksmisyjnymi nie dość, że nie zwalniają lokalu, to w dalszym ciągu generują coraz większe jego zadłużenie, a zaproponowane im lokale socjalne (pomieszczenia tymczasowe), chociaż stoją de facto puste, to nie mogą zostać wykorzystane na pomoc osobom rzeczywiście potrzebującym. Ponadto art. 15zzu jest też wykorzystywany przez osoby, których status materialny umożliwia bieżące regulowanie opłat za mieszkanie, a nawet spłatę zaległości. Wiedząc, że art. 15zzu uniemożliwia ich eksmisję, odmawiają przyjęcia wskazanego lokalu socjalnego (pomieszczenia tymczasowego) i jednocześnie zaprzestają regulowania jakichkolwiek należności związanych z zajmowanym lokalem.

Innymi słowy art. 15zzu nie realizuje celów dla których został stworzony. Generuje na to miast koszty po stronie miast i gmin, a po drugie uniemożliwia miastom i gminom prowadzenie racjonalnej gospodarki mieszkaniowej. Po trzecie przepis ten uniemożliwia miastom i gminom udzielania pomocy mieszkaniowej osobom naprawdę potrzebującym. Co istotne dzieje się to w sytuacji, w której – pomimo pandemii – rynek mieszkaniowy funkcjonuje w niezmieniony sposób: mieszkania są budowane przez developerów, najem prywatny jest nieograniczony żadnymi przepisami antycovidowymi.

Dlatego – w ocenie Strony Samorządowej KWRiST – art. 15zzu ustawy z 2 marca 2020 r. albo powinien zostać całkowicie wyeliminowany z obrotu prawnego, albo jego stosowanie powinno zostać drastycznie ograniczone.

Uczestniczący w posiedzeniu Zespołu ds. Infrastruktury przedstawiciel resortu sprawiedliwości, sędzia Maciej Kolonowski przyznał, że przepis się zdezaktualizował, a wyjątki są nadużywane. Próba jego uchylenia została podjęta we wrześniu 2020 r., jednak KPRM nie wyraziła zgody na odejście od tych rozwiązań.

Czas zablokować wymuszanie ekoharaczy

Kolejnym punktem posiedzenia Zespołu ds. Infrastruktury KWRiST byl wniosek Związku Powiatów Polskich dotyczący konieczności rozpoczęcia rozmów nad nowelizacją ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (dalej:u.o.o.ś.). Był on pokłosiem poprawek złożonych przez ZPP w Senacie w trakcie prac nad nowelizacją u.o.o.ś., która znacząco rozszerzyła uprawnienia organizacji ekologicznych – nie tylko w kontekście decyzji środowiskowych, ale również decyzji inwestycyjnych. ZPP proponował wprowadzenie do Kodeksu karnego sankcji za proceder wymuszania tzw. ekoharaczy, określenie maksymalnych terminów na wydanie rozstrzygnięcia przez organy II instancji oraz wprowadzenie Rejestru Organizacji Ekologicznych.

W trakcie dyskusji na posiedzeniu Zespołu ds. Infrastruktury przedstawiciel ZPP przypomniał, że wersja projektu ustawy, która trafiła do parlamentu była zmieniona w stosunku do tej zaopiniowanej przez KWRiST – dała np. większe uprawnienia organizacjom ekologicznymi podkreślał, że należy jak najszybciej wprowadzić nowelizację przepisów.

– Trwa analiza obecnych rozwiązań prawnych, dyskusje na temat rozwiązań problemu. Możliwa jest nowelizacja, mająca na celu usprawnianie procesu inwestycyjnego, w której postulaty ZPP zostaną wzięte pod uwagę, jednak o szczegółowych rozwiązaniach trudno dziś przesądzać – poinformował Marek Kajs, Zastępca Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska, dodając, że realne działania należy podejmować szybko.

Rejestru wniosków o pozwolenie na budowę

Kolejnym punktem posiedzenia była dyskusja nad projektem rozporządzenia Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii w sprawie sposobu prowadzenia rejestru wniosków o pozwolenie na budowę i decyzji o pozwoleniu na budowę oraz rejestru zgłoszeń dotyczących budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1–3 ustawy – Prawo budowlane.

Projekt rozporządzenia nie wprowadza żadnych merytorycznych zmian, a jest jedynie dostosowaniem treści przepisów wykonawczych do nowej numeracji przepisów Prawa budowlanego.

Przedstawiciele Strony Samorządowej (m.in. Unii Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza, oraz Związku Powiatów Polskich) zwrócili uwagę, że warto – przy okazji wydawania nowego rozporządzenia – wprowadzić pewne rzeczywiste zmiany w jego treści. M.in. zrezygnować z archaicznej regulacji, według której korekty w treści wpisu do Rejestru może dokonać jedynie upoważniony pracownik organu wyższego stopnia (system informatyczny powinien odnotowywać kto i kiedy wprowadzał zmiany w Rejestrze).

– Planowana jest nowelizacja rozporządzenia polegająca na przebudowie systemu i wtedy zgłoszone przez Stronę Samorządową uwagi zostaną rozważone, aby system odpowiadał rzeczywistości prawnej – poinformowała Dorota Cabańska, p.o. Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego.