Polityka spójności nie powinna konkurować z Planem Odbudowy

Europejski Komitet Regionów apeluje do Ministrów Unii Europejskich odpowiedzialnych za politykę spójności o unikanie konkurencji między środkami dostępnymi w ramach polityki spójności UE, a środkami dostępnymi w ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększenia Odporności (RRF). Apel przekazał przewodniczący EKR Apostolos Tzitzikostas podczas nieformalnego spotkania z Ministrami UE, które odbyło się 18 maja br.

– Spójność jest zdecydowanie czymś więcej niż tylko polityką, jest jedną z podstawowych wartości, na których zbudowaliśmy naszą Unię, oraz drogowskazem dla najpotężniejszych narzędzi inwestycyjnych UE. Pandemia ma zróżnicowane skutki społeczno-gospodarcze i wszystkie środki naprawcze muszą uwzględniać tę rzeczywistość. Musimy bezwzględnie unikać wszelkiej konkurencji między funduszami strukturalnymi a RRF, gdzie kluczowe inwestycje są realizowane za pośrednictwem silnie scentralizowanego instrumentu, tylko dlatego, że przepisy są łatwiejsze i nie ma potrzeby współfinansowania ze środków krajowych. Jedynie prawdziwe partnerstwo między podmiotami unijnymi, krajowymi, regionalnymi i lokalnymi może przyczynić się do ożywienia gospodarczego, jakiego potrzebują nasi obywatele. Dlatego skorzystałem z dzisiejszej okazji, by zwrócić się do ministrów o pomoc w umacnianiu tego partnerstwa w każdym kraju. – mówił Apostolos Tzitzikostas.

Europejski Komitet Regionów wielokrotnie ostrzegał przed ryzykiem pokrywania się lub nawet konkurencji między narzędziami finansowania z polityki spójności, a RRF. Christophe Rouillon, burmistrz Coulaines i sprawozdawca generalny KR-u w sprawie RRF, podkreślił (w opinii na temat RRF przyjętej przez EKR w październiku 2020 r.), że: „musimy z zadowoleniem przyjąć dążenie prezydencji portugalskiej do maksymalizacji synergii między polityką spójności a krajowymi planami odbudowy i zwiększania odporności na szczeblu operacyjnym. Naszym zdaniem synergia ta byłaby z góry najlepiej zagwarantowana, gdyby w planach krajowych stosowano również zasadę partnerstwa z władzami lokalnymi i regionalnymi, która jest DNA polityki spójności. W miarę pojawiania się planów krajowych musimy zadbać o to, by plany te nie szkodziły spójności poprzez tzw. reformy strukturalne. Aby tego uniknąć, Komisja i Rada muszą dzielić się swoimi analizami planów krajowych nie tylko z Parlamentem Europejskim, ale również z Europejskim Komitetem Regionów”.

Na ten problem zwracały uwagę i polskie samorządy. W trakcie rozmów z rządem oraz konsultacji społecznych Krajowego Planu Odbudowy wielokrotnie podnosiły potrzebę wyraźnego rozgraniczenia zakresów pomocy z tych dwóch źródeł. O potrzebie stworzenia klarownych reguł dzielenia środków unijnych w różnych programach i obszarach samorządowcy zwracali uwagę m.in. podczas rozmów z Premierem Mateuszem Morawieckim.