Projekt ustawy o ochronie ludności oraz o stanie klęski żywiołowej nadal bez opinii

Na ostatnim w tym roku posiedzeniu Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, które odbyło się 21 grudnia 2022 r., opinię strony samorządowej na temat projektu ustawy o ochronie ludności oraz stanie klęski żywiołowej odczytał Jan Grabkowski, starosta poznański i współprzewodniczący KWRiST ze strony samorządowej.

„Podczas poprzedniego posiedzenia KWRiST [29 listopada 2022 r.] zdefiniowaliśmy cztery obszary zagadnień, które naszym zdaniem wymagają korekty. Były one przedmiotem konsultacji przedstawicieli MSWiA oraz ogólnopolskich organizacji samorządowych. Po tym spotkaniu otrzymaliśmy tez nową wersje projektu ustawy datowaną na 13 grudnia br. Z analizy tego projektu wynika, że w kwestiach kluczowych dla samorządu nie dokonano zmian pozwalających nam na wydanie opinii pozytywnej. Uwzględniono część uwag strony samorządowej oraz w pewnym zakresie naprawiono oczywiste błędy i przeoczenia. Nie usunięto natomiast rozwiązań najistotniejszych, budzących największe wątpliwości. Pomijając kwestię wprowadzenia np. dwóch całkowicie nowych stanów, takich jak stan pogotowia i stan zagrożenia, co może spowodować ograniczenia w korzystaniu z konstytucyjnych wolności i praw człowieka i obywatela, odniosę się wprost do tych czterech zagadnień zgłaszanych podczas poprzedniego [29 listopada br.] posiedzenia KWRiST.

Kością niezgody pozostała możliwość wprowadzenia pełnomocnika w jednostce samorządu terytorialnego w tzw. stanie zagrożenia, który nie jest stanem nadzwyczajnym w rozumieniu Konstytucji RP, z powodu niewykonania poleceń wydawanych przez administracje rządową. Projekt ustawy w dalszym ciągu przewiduje możliwość wprowadzenia pełnomocnika wojewody, który przejmowałby zadania organów JST. W przypadku poleceń, które mogą obowiązywać przez długi czas może okazać się, że pełnomocnik przejmie zadania JST nawet na okres kilka lat. Sytuacja taka wywołuje uzasadnione obawy, co do zasadności i adekwatności działań restrykcyjnych podjętych w stosunku do organów JST z naruszeniem ustawy zasadniczej, stanowiąc pogwałcenie fundamentalnej zasady wyższości przepisów konstytucyjnych nad ustawowymi. Nie usunięto także wątpliwości dotyczących podziału zadań i kompetencji pomiędzy administracją rządową i samorządową w sytuacjach kryzysowych. To szczególnie istotne w sytuacjach, kiedy trzeba podejmować pilne działanie i precyzyjnie wiedzieć, kto je koordynuje. W projekcie ustawy brak jest dokładnego określenia przesłanek uzasadniających odwołanie stanu pogotowia, stanu zagrożenia i stanu klęski żywiołowej, co daje pole do rozmaitych interpretacji i nadużyć. Nie wprowadzono postulowanych przez samorządy ograniczeń dotyczących czasu trwania stanów pogotowia, stanu klęski żywiołowej oraz okresu na jaki mogą być przedłużane. Po niezrozumiałych dla nas perturbacjach komunikacyjnych pomiędzy resortem edukacji i nauki oraz Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji prosimy o jednoznaczne potwierdzenie zmian w przepisach oświatowych, polegających na wprowadzeniu zmian polegających na wprowadzeniu zajęć w wymiarze 40 godzin w roku szkolnym z pierwszej pomocy w szkole ponadpodstawowej. Projekt ustawy nie został też uzupełniony o projekty aktów wykonawczych, które będą miały zasadnicze znaczenie interpretacyjne oraz będą zawierać procedury postępowania w konkretnych sytuacjach. W efekcie strona samorządowa KWRiST negatywnie opiniuje projekt ustawy o ochronie ludności oraz o stanie klęski żywiołowej prosząc równocześnie o jego korektę w kierunku stworzenia skutecznego systemu gwarantowania bezpieczeństwa ludności zgodnego z konstytucyjnymi normami, m.in. dotyczącymi autonomii samorządów terytorialnych i gwarancji praw człowieka i obywatela.”.

- Chcę podkreślić, że te słowa wymawiam w imieniu wszystkich ogólnopolskich korporacji samorządowych wchodzących w skład strony samorządowej Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego – zakończył współprzewodniczący Jan Grabkowski.

Ta negatywna opinia wywołała silną reakcję strony rządowej, w szczególności Macieja Wąsika, wiceministra administracji i spraw wewnętrznych, który wskazywał, że wraz z zespołem robił wszystko, aby osiągnąć porozumienie w sprawie projekt. - Wykazaliśmy maximum dobrej woli, a nie widzę jej po stronie samorządowej. Poszliśmy na mnóstwo ustępstw i nie uzyskaliśmy nic. Opinię strona samorządowa mogła sformułować inaczej, a tak sformułowaną opinię traktuję jako swego rodzaju votum nieufności, a tym samym poczynione ze stroną samorządową ustalenia dotyczące treści projektu przestają być dla mnie instrukcją w trakcie dalszych prac legislacyjnych nad tym projektem – mówił wiceminister. Maciej Wąsik zapewnił jednocześnie, że nie oczekuje pozytywnej opinii strony samorządowej KWRiST w sprawie powołania instytucji pełnomocnika, ale oczekiwał wskazania tych rozwiązań, które zyskały akceptację strony samorządowej, a które nie. - Jednak negatywna opinia do całego projektu po 2 miesiącach wspólnych prac nad jego zapisami jest przekreśleniem wspólnych wysiłków – mówił wiceminister Maciej Wąsik, apelując do strony samorządowej KWRiST o rozważenie przeredagowania treści tej opinii.

Ostatecznie też takim właśnie ustaleniem zakończyła się dyskusja nad projektem ustawy o ochronie ludności oraz o stanie klęski żywiołowej. Strona samorządowa KWRiST zobowiązała się, że rozważy przeredagowanie swojej opinii. Tym samym projekt ustawy po raz kolejny opuścił plenarne posiedzenie KWRiST bez opinii i tak został skierowany na Komitet Stały Rady Ministrów.