Rewolucja odpadowa w metropoliach

Mniej dzikich wysypisk, ale ilość odpadów rośnie

Z raportu wynika, że dzięki przejęciu systemu przez gminy udało się ograniczyć skalę dzikich wysypisk, a cały system został uszczelniony i ustandaryzowany. Udział mieszkańców objętych zbiórką odpadów wzrósł z 80% w 2012 r. do niemal 100% w kolejnych latach.

W największych polskich miastach (miastach UMP) roczna masa odpadów komunalnych z gospodarstw domowych wzrosła z 2,4 mln ton w 2017 r. do 2,7 mln ton w 2023 r., czyli o 10%.  W tym samym okresie w skali całego kraju wzrost wyniósł 16%. Zdecydowaną większość – ok. 85–89% – stanowią odpady pochodzące z gospodarstw domowych.

Praca samorządów dla mieszkańców

Eksperci podkreślają, że zmiany legislacyjne i organizacyjne szły w parze z inwestycjami w infrastrukturę oraz kampaniami edukacyjnymi. Samorządy musiały stworzyć lokalne systemy od podstaw – określić metody naliczania opłat, przygotować uchwały, zebrać deklaracje odpadowe, rozpisać przetargi i zadbać o komunikację z mieszkańcami.

– Porównując tempo zmian w budowie całego systemu gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce względem innych państw UE, możemy powiedzieć, że jest to zawrotna prędkość. Zachodnie państwa miały dekady na budowanie i doskonalenie swoich systemów. My mamy nieco ponad 10 lat za sobą i już niewiele nam brakuje do osiągnięcia ich poziomu” – ocenia Olga Goitowska, dyrektorka Wydziału Gospodarki Komunalnej Urzędu Miejskiego w Gdańsku.

Duże wyzwanie

Raport UMP wskazuje, że wyzwaniem na najbliższe lata jest wdrożenie realnego systemu Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP), który miałby przesunąć część kosztów z mieszkańców na producentów. Samorządy czekają też na wdrożenie systemu kaucyjnego – jego uruchomienie przesunięto na październik 2025 r.

– Mamy nadzieję, że nasz raport ułatwi wskazanie decyzji, jakie powinny zostać podjęte na poziomie krajowym, by system mógł być efektywny, sprawiedliwy i odporny na kryzysy. – czytamy we wstępie do opracowania.

UMP apeluje o partnerskie traktowanie gmin w procesie legislacyjnym. Jak podkreślają autorzy raportu, samorządy udowodniły, że są odpowiedzialnym i skutecznym operatorem systemu odpadowego, a dalszy rozwój gospodarki odpadami w Polsce wymaga ich realnego włączenia w procesy decyzyjne.

Raport dostępny poniżej.