Rozmowa z Piotrem Grzelakiem, nowym współprzewodniczącym Zespołu ds. infrastruktury KWRiST

Został Pan wybrany współprzewodniczącym Zespołu ds. infrastruktury, urbanistyki i transportu, chyba jednego z ważniejszych działających w ramach Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego zespołów. Jak ocenia Pan dotychczasową działalność Zespołu i co ewentualnie będzie Pan chciał zmienić w jego pracy?

Piotr Grzelak: Rzeczywiście Zespół ds. infrastruktury KWRiST pracuje bardzo intensywnie. W ciągu ostatniego roku spotykał się aż 26 razy, czyli średnio odbywał dwa posiedzenia w miesiącu, a czasami spotykał się częściej. Jak jego współprzewodniczący będę się starał utrzymać tempo i systematyczność prac Zespołu. Cieszy mnie, że po zmianach organizacyjnych w Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego współprzewodnictwo w tym ważnym Zespole zostało utrzymane przez Unię Metropolii Polskich. Chciałem te podziękować dotychczasowemu przewodniczącemu Zespołu, Marcinowi Krupie, prezydentowi Katowic za dotychczasową pracę.

Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego – zgodnie z treścią ustawy o KWRiST - stanowi forum wypracowywania wspólnego stanowiska rządu i samorządu terytorialnego. Czy w Pana ocenie spełnia swoją rolę?

Wydaje mi się, że tak. Patrząc na statystyki większość skierowanych do komisji projektów ustaw i rozporządzeń udaje się uzgodnić. Oznacza to, że stronie rządowej i samorządowej udaje się wypracować stanowisko kompromisowe. Oczywiście są i takie projekty, których uzgodnić się nie udaje, co jak podkreśla sekretarz strony samorządowej Komisji Marek Wójcik, należy zawsze traktować jako porażkę.

Komisja Wspólna Rządu i Samorządu ma jeszcze jeden niezwykle istotny dla samorządów walor: jest to forum, w którym gminy, powiaty i województwa samorządowe mogą zaprezentować swoje stanowisko w sprawach ważnych dla funkcjonowania całego kraju.

Warto podkreślić, że KWRiST jest instytucją trwałą, funkcjonującą od wielu lat niezależnie od opcji politycznej sprawującej władzę i na stałe wpisała się w system funkcjonowania państwa. Wartą to pielęgnować, tym bardziej, że jest unikatowa w skali Europy. KWRiST nie ma odpowiedników w innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Podobne gremia funkcjonują jedynie we Francji i Hiszpanii. W innych krajach europejskich współpraca między rządem a samorządem terytorialnym nie jest zinstytucjonalizowana.

Pandemia COVID-19 zmieniła styl pracy KWRiST i jej Zespołów – spotkania i posiedzenia odbywały się (w ciągu ostatnich 2 lat) i nadal odbywają się w formie zdalnej. Czy w Pana ocenie ta forma działania wpłynęła na jakość pracy KWRiST i powinna być kontynuowana?

Oczywiście nic nie zastąpi spotkania i rozmowy z „żywym człowiekiem”. Świat się jednak zmienia, zmieniają się także formy pracy i kontaktów międzyludzkich. Pandemia COVID-19, w której trudno doszukiwać się pozytywów, wymusiła na nas wszystkich zmianę formy komunikacji i prowadzenia dialogu. W przypadku takich organów jak KWRiST i jej Zespoły możliwość zdalnego procedowania bywa korzystne. Ale zdecydowanie nie chciałbym, by zastąpiło spotkania fizyczne, które dają szansę na większe zaangażowanie wszystkich stron.

Na pierwszym powiedzeniu Zespołu ds. infrastruktury, urbanistyki i transportu, któremu będzie Pan przewodniczył omawiany będzie projekt ustawy o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw. Był on także omawiany na ostatnim posiedzeniu Komisji ds. urbanistyki Unii Metropolii Polskich, której jest Pan przewodniczącym. Proszę powiedzieć, jakie zmiany powinny zostać do tego projektu wprowadzone, aby było on akceptowalny dla największych polskich miast?

Wszystkie wady, jak i zalety tego projektu wskazane zostały w stanowisku, które było owocem zorganizowanego 13 maja 2022 r. w Gdańsku spotkania Komisji UMP ds. urbanistyki. Przede wszystkim projekt nie podejmuje problematyki planowania przestrzennego na poziomie metropolitalnym. Ponadto nie przyczyni się do powstrzymania trwających od ponad 30 lat tendencji do eksurbanizacji (urban sprawl). Nie rozwiązuje kwestii bardziej ekonomicznego wykorzystania przestrzeni na cele zabudowy, przełożenia ciężaru działań władz gmin z niekontrolowanej ekspansji zabudowy na działania rewitalizacyjne i uzupełniania zabudowy na terenach już zabudowanych. Nie dąży w wystarczający sposób do poprawy warunków realizacji praw podmiotowych mieszkańców i użytkowników przestrzeni, oraz do przełożenia kosztów nowej urbanizacji na podmioty odnoszące korzyści z przekształceń gruntów na budowlane, zamiast obciążania nimi całej wspólnoty samorządowej.

Reformy planowania przestrzennego nie da się przeprowadzić prostym zastąpieniem starych narzędzie planistycznych nowymi.

Dał się Pan poznać jako osoba zaangażowana w działalność na rzecz zmiany systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, wprowadzenie ROP oraz systemu kaucyjnego w sposób przyjazny mieszkańcom. Czy objęcie Zespołu KWRiST, który w swoim zakresie spraw nie ma gospodarowania odpadami komunalnymi oznacza, że przestanie się Pan zajmować tą ważną sferą zadań publicznych gmin?

Objęcie Zespołu KWRiST zbiega się ze zmianą moich kompetencji jako wiceprezydenta. Po siedmiu latach pracy jako „komunalnik” przychodzi czas na wyzwania związane z inwestycjami. Naturalnym następstwem tego jest przekazanie funkcji przewodniczącego zespołu odpadowego. Choć dzieje się to nie bez łezki w oku.  

Dziękuję za rozmowę

- rozmawiał Michał Cyrankiewicz - Gortyński