Samorządy dały negatywną opinię dla ustaw finansowych podczas KWRiST

Posiedzenie Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu odbyło się 6 września br. Na wniosek Strony Samorządowej, Sebastian Skuza, Wiceminister Finansów przedstawił informację o przygotowanych przez Ministerstwo Finansów rozwiązaniach stabilizujących i wzmacniających finanse JST.

Zostały one podzielone na przejściowe i docelowe. Te pierwsze przewidują m.in. modyfikację reguł fiskalnych: budżet bieżący będzie mógł być równoważony nie w jednorocznym okresie rozliczeniowym, a 4-letnim. Wydłużone zostaną też przepisy tzw. janosikowego dla województw. Wśród rozwiązań przejściowych znalazły się także dodatkowe środki dla JST w wysokości 8 mld zł. Mają one zostać uruchomione jeszcze w 2021 r. i być dzielone specjalnym algorytmem.

Natomiast wśród rozwiązań docelowych znalazły się takie, jak: wprowadzenie nowej subwencji rozwojowej; zapewnienie przewidywalnych, pewnych dochodów z tytułu PIT i CIT, przekazywanych samorządom w 12 równych ratach miesięcznych zgodnych z prognozą makro określoną przed rozpoczęciem roku budżetowego (weryfikowaną z rzeczywistym wykonaniem) – co ma ułatwić planowanie budżetów JST, a także zmniejszyć podatność na wahania koniunktury czy zmiany prawne; system wyrównawczy oparty na dochodach z obu tych podatków z roku bieżącego, a nie 2 lata wstecz; wprowadzenie rozwiązań umożliwiających zwiększenie absorpcji środków unijnych, ustalenie dochodów pojedynczych JST w oparciu o wpływy z podatku PIT i CIT z ostatnich 3 lat, a nie ostatniego roku.

- Subwencja rozwojowa, w wysokości 3 mld zł rocznie będzie waloryzowana tak, aby uwzględnić wzrost wydatków JST. Ponadto przepisy projektowanych ustaw zobowiązują rząd i budżet państwa do wyrównania samorządom – w pełnej wysokości – spadków dochodów w podatku PIT, zarówno te spowodowane zmianami koniunktury gospodarczej, jak i te będące efektem działań legislacyjnych – mówił Sebastian Skuza.

Skutki zmian w podatku PIT dotkną głównie samorządy

- W imieniu Unii Metropolii Polskich przedstawiam negatywną opinię do projektów ustaw – mówił Krzysztof Żuk, Prezydent Lublina i Członek Zarządu UMP. - Powodem jest dokonana ocena skutków regulacji prawnych w kontekście zapowiedzianego rekompensowania utraconych dochodów, a przede wszystkim ryzyka obniżania zdolności kredytowej samorządów i konieczności zdolności samorządów do realizacji zadań inwestycyjnych.

Prezydent Lublina przypomniał, że samorządy czeka ogromne wyzwanie zagospodarowania środków (w większości pożyczkowych) przewidzianych w Krajowym Planie Odbudowy, a także wygospodarowania środków niezbędnych do wykorzystania pomocy przewidzianej w Funduszu Spójności. - Już dzisiaj samorządy muszą podejmować działania które pokażą, że jesteśmy w stanie budować wiarygodne prognozy finansowe dla instytucji finansowych. Niestety dzisiaj niewiele jesteśmy w stanie naszym partnerom powiedzieć o rzetelności prognoz, które są w naszych dokumentach wobec projektowanych zmian. Ich duża liczba i skomplikowany charakter wraz z niewystarczającą ilością dostępnych danych powoduje, że prognozowanie dochodów dłuższej perspektywie czasu jest bardzo trudne, o ile w ogóle możliwe. A wszystko dlatego, że w miejsce prostego mechanizmu alokacji dochodów fundujemy sobie skomplikowany system mechanizmów regulujących, korygujących i to tworzy trudność w określaniu realnego poziomu dochodów i oczywiście też bezpiecznego, w kontekście konieczności bilansowania budżetu – wyjaśniał Członek Zarządu UMP.

W ocenie Krzysztofa Żuka, resort finansów powinien rozważyć oddzielenie rozwiązań przejściowych (m.in. dotyczących wsparcia dla JST w wysokości 8 mld zł jeszcze w tym roku) od rozwiązań docelowych. - Nie jest to regulacja łatwa. Wymaga czasu, dyskusji i interpretacji chociażby w kontekście wielkości referencyjnych, ale mamy i jesteśmy w stanie z panem ministrem taką dyskusję podjąć. Wydaje mi się, że w jej wyniku możliwe byłoby zbliżenie naszych stanowisk - wskazywał Prezydent Lublina.

Krzysztof Żuk odniósł się w swojej wypowiedzi także do projektowanych zmian w podatku PIT. Przypomnijmy, przewidują one m.in. zwiększenie kwoty wolnej w tym podatku do 30 tys. zł oraz podwyższenie drugiego progu podatkowego do 120 tys. zł.

- Prawdą jest, że na tych zmianach stracą i budżety samorządowe i budżet państwa. Prawdą jest też i to, że budżety samorządowe odczują te zmiany bardziej. Budżet państwa ubytki w dochodach PIT łatwo zrekompensuje sobie dochodami z podatku VAT, czy akcyzowego, które będą wyższe, bo i konsumpcja będzie wyższa. Tymczasem samorządy nie uzyskują dochodów z tych źródeł – przypomniał Prezydent Lublina.

Dochody JST spadają przez legislację

Negatywną opinię do projektów ustaw w imieniu Związku Miast Polskich przedstawił Andrzej Porawski, Dyrektor Biura ZMP i Sekretarz Strony Samorządowej KWRiST wskazując, że ubytki w dochodach JST spowodowane zmianami w ustawach podatkowych wprowadzanych w 2019 r., 2020 r. oraz obecnie omawiany projekt nie zostaną zrekompensowane na odpowiednim poziomie.

Andrzej Porawski odniósł się ponadto do informacji zawartych w dołączonych do projektów ocenach skutków regulacji. – Zapisano tam, że spadek dochodów JST w podatku pit jest spowodowany poza legislacyjnymi przyczynami. Otóż nie jest to prawdą. Stale rosną wynagrodzenia, bezrobocie też się nie zwiększa zatem przyczyną spadku dochodów JST muszą być wyłącznie wprowadzane przez rząd zmiany w ustawach podatkowych – argumentował.

Z kolei Jacek Brygman, Wójt Gminy Cekcyn i Wiceprzewodniczący Zarządu Związku Gmin Wiejskich RP wskazywał, że zmiany w podatku PIT mogą być w bardziej odczuwalne w gminach wiejskich niż np. w miastach. – Nie mamy wielu podatników w drugim progu podatkowym i należy się spodziewać, że znaczna większość pozostałych, w związku z wprowadzeniem nowej kwoty wolnej nie będzie podatku PIT uiszczała w ogóle. Stąd moje pytanie, czy wyrównanie dochodów w PIT, o którym mówił minister Skuza będzie globalne, czy dla poszczególnych JST? – dopytywał Jacek Brygman.

Rozmawiajmy także o wydatkach

- Bardzo mnie cieszy, że rozmawiamy o dochodach JST, ale powinniśmy także usiąść do rozmów o stronie wydatkowej naszych budżetów – mówiła w swojej wypowiedzi Elżbieta Berezowska, Skarbnik Województwa Dolnośląskiego, reprezentująca Związek Województw RP.  – Bez wypracowania standardów dla wydatków JST trudno jest rozmawiać o dochodach. Nie wiemy bowiem jaki powinien być ich minimalny poziom. Elżbieta Berezowska dodała ponadto, że Związek Województw RP ocenia pozytywnie przedstawione przez MF projekty ustaw. - Wnoszą one nie tylko rozwiązania dla jednostek samorządu terytorialnego, ale też i bez wątpienia są to większe pieniądze – mówiła Skarbnik Województwa Dolnośląskiego.

Na potrzebę rozmów o wydatkach budżetów JST nawiązał także w swoim wystąpieniu Krzysztof Żuk. - Dyskutowanie o dochodach musi być zestawione z tym, o czym wspomniała pani Elżbieta Berezowska, czyli ze standaryzacją wydatków i dostosowaniem struktury dochodów JST do realizacji tych wydatków.

Pokażcie, jak to się bilansuje

- Mamy do czynienia z równoległym procedowaniem dwóch ustaw, których skutki finansowe się na siebie nakładają. Dlatego - jako przedstawiciel strony samorządowej oczekiwałbym zaprezentowania dodatkowego materiału pokazującego jak będzie wyglądało współgranie obu tych projektów. Na ten moment mamy na papierze z jednej strony „minus” 14 mld zł z drugiej „plus” 4 mld zł, czyli bilans wychodzi "minus" 10 mld zł, a pan Wiceminister Skuza mówi nam, że my źle to czytamy, bo w rzeczywistości ta kwota będzie zupełnie inna. Jeżeli tak, to proszę nam przedstawić wyliczenia wiążące oceny skutków regulacji z obu ustaw, tak abyśmy wiedzieli o jakich skutkach finansowych mówimy – mówił Grzegorz Kubalski, Zastępca Dyrektora Biura Związku Powiatów Polskich prezentując negatywną opinię ZPP do projektów.

Kolejne posiedzenie KWRiST zaplanowano na 27 września br.