Senatorowie za przyjęciem projektu nowelizacji ustawy o finansach publicznych

Połączone komisje Senatu: Ustawodawcza, Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Budżetu i Finansów Publicznych przeprowadziły pierwsze czytanie i przyjęły projekt, który ma umożliwić samorządom szersze korzystanie ze środków unijnych.

Posiedzenie połączonych komisji odbyło się 30 stycznia 2020 r., przedmiotem dyskusji był komisyjny (senacki) projekt ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych (druk nr 31).

Celem projektu ustawy jest zmiana limitu udziału środków w finansowaniu programów, projektów lub zadań dofinansowanych ze środków UE. nowelizacja zakłada zmniejszenie tego limitu z 60 do 40%, co pozwoli zwiększyć liczbę projektów unijnych, w realizacji których zobowiązania zaciągane na sfinansowanie wkładu własnego jednostek samorządu terytorialnego zostaną objęte wyłączeniem z indywidualnego limitu zadłużenia, wprowadzonym w 2013 roku.

- To projekt prorozwojowy, mający znaczenie nie tylko dla samorządów i mieszkańców, ale także dla całego kraju - mówił Janusz Gromek Senator reprezentujący wnioskodawców projektu. - Zmiana ta pozwoli na zwiększenie stopnia wykorzystania przez JST dostępnych środków z obecnej perspektywy finansowej UE, jak również planowanych w nowym okresie programowania, co jest istotne wobec dużego wzrostu kosztów inwestycji, wynikającego z obecnych uwarunkowań rynkowych. Wzrost kosztów inwestycji powoduje, że projekty wstępnie skalkulowane jako dofinansowane w 60-70%, obecnie są na droższe a stopień dofinansowania przy ustalonej już kwocie dotacji spada do 40-50% - wskazywał.

Senator Zygmunt Frankiewicz, Przewodniczący senackiej komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej zwrócił natomiast uwagę na spadającą gwałtownie nadwyżkę operacyjną samorządów.

- Związek Miast Polskich porównał dane na temat nadwyżki operacyjnej z 2019 r. i planowanej na 2020 r. Wynika z nich, że o ile w 2019 r. wynosiła ona 5,2 mld zł, o tyle planowana na 2020 r. nadwyżka to 3,3 mld zł - mówił Senator Frankiewicz wskazując, że w wielu samorządach będzie ona miała w bieżącym roku wartość ujemną.

- Jesteśmy w ostatnim okresie wykorzystywania środków unijnych w tej perspektywie finansowej. Istnieje obawa, że część projektów nie zostanie wykonana, pomimo rozstrzygniętych już konkursów. Ta zmiana w ustawie o finansach publicznych ma zapobiec kłopotowi jaki byłby związany z niewykorzystaniem pieniędzy z Unii Europejskiej. Zmiana ta jest konieczna także z tego względu, że zapowiadana jest zmiana głębokości unijnego dofinansowania i to już w najbliższej perspektywie finansowej - argumentował Zygmunt Frankiewicz.

Za przyjęciem projektu opowiedział się także Senator Adam Szejnfeld. W swoim wystąpieniu zwrócił on uwagę, że samorządy coraz więcej dochodów własnych muszą przeznaczać na finansowanie zadań, które powinny być w finansowane z subwencji. - Najbardziej drastycznym przykładem jest tutaj oświata. Na realizację tego zadania samorządy otrzymują z budżetu państwa mniej niż konieczne, praktyczne, rzeczywiste, faktyczne potrzeby. W konsekwencji, żeby te zadania wykonywać samorządy muszą dokładać ze swoich dochodów, co oczywiście powoduje, że ich zdolność inwestycyjna maleje - wskazywał Senator Szejnfeld.

Pozytywną opinię na temat projektu przedstawił także reprezentujący Związek Banków Polskich Arkadiusz Lewicki. Jednocześnie zaproponował, aby wyłączenie o którym mowa w projekcie mogło się stosować także do realizacji projektów proekologicznych, w szczególności antysmogowych. - Samorządy nazbyt zadłużone po prosu nie będą w stanie w tego typu potrzebne projekty wchodzić. Dlatego proponujemy, aby z indywidualnego wskaźnika zadłużenia wyłączyć koszty spłaty inwestycji antysmogowych - mówił Arkadiusz Lewicki.

Natomiast swoimi zastrzeżeniami wobec projektu podzielił się z Senatorami Marek Wiewióra, Departament Finansów Samorządu Terytorialnego w Ministerstwie Finansów, który zwrócił uwagę, że projekt wpływa na zadłużenie JST.

- Proponowane rozwiązania będą skutkować bezterminowym zwiększeniem kwoty zobowiązań (długu) jednostek samorządu terytorialnego, których spłata będzie wyłączona z limitu spłaty zadłużenia. Wyłączenia z zadłużenia będą wyższe, co poprawia ustawowe wskaźniki finansowe samorządów, jednak będzie to sztuczne poprawianie wskaźników finansowych i zwiększy rozdźwięk pomiędzy formalnoprawną zdolnością JST do spłaty zobowiązań, a rzeczywistymi ekonomicznymi możliwościami. W skrajnych przypadkach może to doprowadzić do przekroczenia zdolności kredytowej niektórych JST, co wiąże się z ryzykiem ich niewypłacalności. Dlatego w ocenie MF proponowana zmiana winna łączyć się z wprowadzeniem dodatkowych zabezpieczeń warunkujących możliwość skorzystania przez daną JST z zaproponowanego w projekcie wyłączenia. które będą warunkować możliwość skorzystania przez jednostkę samorządu terytorialnego z dodatkowego wyłączenia z limitu spłaty (np. gdy kwota wszystkich wyłączeń danej JST nie przekroczy określonego bezpiecznego progu mierzonego nadwyżką bieżącej danego roku) - mówił Marek Wiewióra.

Po przeprowadzonej dyskusji Senatorowie połączonych komisji zadecydowali o jego przyjęciu i skierowaniu do dalszych prac. Senatorem sprawozdawcą został wybrany Janusz Gromek.

Czytaj więcej o projekcie nowelizacji ustawy o finansach publicznych