Facebook
Twitter
LinkedinTo tytuł seminarium zorganizowanego przez senacką Komisję Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, która odbyła się 2 marca br. - Celem spotkania było przekazanie informacji na temat rzeczywistego stanu finansów samorządowych - mówi Senator Zygmunt Frankiewicz, przewodniczący Komisji.
Jak wynika z raportu o stanie jednostek samorządu terytorialnego (dalej: JST) przedstawionego przez Sekretarza Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego Andrzeja Porawskiego, w latach 2015–18 koszty ponoszone przez samorząd wzrosły o 19,16 mld zł, podczas gdy ich dochody z PIT i CIT wzrosły o 15,43 mld zł. W latach 2004–18 dochody własne JST wzrosły o 97% – z 62,9 do 124 mld zł, część oświatowa subwencji ogólnej wzrosła z 25,8 do 43,1 mld zł (o 72%), podczas gdy wydatki bieżące JST na oświatę wzrosły z 34 do 70,5 mld zł (o 107%), a wydatki bieżące z 76,2 do 206,5 mld zł (o 170%). Można więc powiedzieć, że dochody własne i subwencja oświatowa rosną dużo wolniej niż wydatki JST, pogłębia się systematycznie luka finansowa w oświacie, a samorządy na realizację swoich zadań zmuszane są dopłacać coraz więcej ze środków własnych. Podstawowe postulaty samorządowców dotyczą zrekompensowania ubytków we wpływach JST z udziałów w podatku PIT i zwiększenia wydatków budżetu państwa na edukację i ochronę zdrowia, tak, aby zmniejszyć obciążenie społeczności lokalnych skutkami rosnącego niedoszacowania części oświatowej subwencji ogólnej oraz zbyt niskich składek na ubezpieczenia zdrowotne. Należy również w pełni pokrywać koszty realizacji zadań zleconych z zakresu administracji rządowej oraz przestrzegać zasady przekazywania wystarczających środków na nowe zadania.
Podczas seminarium prof. Elżbieta Kornberger-Sokołowska z Uniwersytetu Warszawskiego i dr Jacek Sierak z Uczelni Łazarskiego w Warszawie przypomnieli podstawowe zasady, na których powinien być oparty system finansów gmin, powiatów i województw: adekwatność zasilania finansowego JST i jego stabilność. Jak podkreślali, samorząd jest sprzymierzeńcem rządu i władz centralnych, które, przekazując środki na realizację zadań na poziomie lokalnym, mogą skupić się na załatwianiu spraw dla państwa zasadniczych. Samorząd to także szansa na silne państwo i lepsze zaspokajanie potrzeb społecznych.
Krzysztof Żuk, Prezydent Lublina, Członek Zarządu Unii Metropolii Polskich podkreślił w trakcie debaty, że potencjał dochodowy samorządów się szybko kurczy. - Drastycznie rosną wydatki obligatoryjne wynikające z przepisów prawa. Zwiększają się też oczekiwania mieszkańców co do standardów świadczonych przez JST usług. Tymczasem środki, które samorządu mogą na te cele przeznaczyć są ponad dwukrotnie niższe niż potrzeby inwestycyjne w zakresie dróg, czy np. infrastruktury wodociągowo - kanalizacyjnej. W Lublinie do 5 mld zł, które wydał w minionych 10 latach trzeba by dodać kolejne 3 mld żeby zaspokoić oczekiwania mieszkańców – mówił Krzysztof Żuk.
Zdaniem Prezydenta Lublina, należy pilnie wprowadzić zmiany w systemie finansowanie JST, jeżeli chcemy, aby środki Unijne w zbliżającej się perspektywie finansowej wykorzystane. - Konieczne jest przede wszystkim wprowadzenie zmian w ustawie o finansach publicznych wyłączających z indywidualnego wskaźnika zadłużenia zobowiązań zaciąganych przez samorządy na realizację przedsięwzięć, które uzyskały 40% dofinansowanie ze środków unijnych. To jest ostatni rok, w którym możemy zainicjować tego typu zmiany, bo potem wejdziemy już w dystrybucję środków europejskich. Oczywiste jest, że jeżeli samorządy nie będą mieć możliwości zbudowania tego modelu finansowania inwestycji, to będą z inwestycji rezygnować - mówił Prezydent Żuk.
W trakcie seminarium Senator Zygmunt Frankiewicz przypomniał, że w grudniu ubiegłego roku został złożony przez samorządowców z miast projekt ustawy dotyczący rekompensat dochodów samorządów po zmianach w prawie. Chodzi im o podwyższenie udziału samorządów w podatku PIT. - Projekt zakłada zwiększenie udziału samorządów w tym, podatku. Przykładowo, o ile dotychczasowy udział gmin w PIT wynosi 39,34 proc. o tyle projekt przewiduje, że ma on wynosić 43,93 proc. - wskazywał Przewodniczący senackiej Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej.
Kolejny, zaprezentowany w trakcie seminarium projekt nowelizacji ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego zakłada przywrócenie subwencji rekompensującej. - Ponieważ nie da się zabezpieczyć samorządowych budżetów przed negatywnymi skutkami zmian w ustawach podatkowych wprowadzanych z inicjatywy rządu czy parlamentu, proponujemy, aby subwencja ogólna była uzupełniona o część rekompensującą, która obejmie dochody utracone w wyniku zmian w ustawach dotyczących dochodów własnych JST - mówił Zygmunt Frankiewicz.
Krzysztof Iwaniuk, Wójt Gminy Terespol, Przewodniczący Związku Gmin Wiejskich RP zwrócił natomiast uwagę na potrzebę wprowadzenia rekompensaty za ograniczenia gmin z obszarami chronionymi za utracone możliwości rozwoju na tych obszarach. Dotyczy to ok. 1300 gmin w Polsce i ok. 1/3 obszaru Polski. - Taka ustawa nie tylko poprawiłaby sytuację finansową gmin, ale wpłynęłaby pozytywnie na zmiany podejścia mieszkańców i być może powstałaby zachęta do wprowadzania dalszych takich obszarów – wskazywał Krzysztof Iwaniuk.
