System finansowania JST wymaga reformy. Ta jest niemożliwa bez rzetelnej diagnozy obecnego stanu

Wypracowane przez stronę samorządową KWRiST stanowisko to odpowiedź na propozycje zmian w systemie finansów jednostek samorządu terytorialnego przedstawione ogólnopolskim organizacjom samorządowym 25 października 2022 r. Trzystronicowy dokument zawiera osiem punktowych zmian w systemie finansowania JST.

- Dziękujemy za propozycje, ale niestety nie są one satysfakcjonujące – mówi Tadeusz Truskolaski, prezydent Białegostoku i prezes Zarządu Unii Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza. – Jeżeli minister finansów dostrzega, że system finansowania zadań jednostek samorządu terytorialnego wymaga zmian, to możemy rozmawiać, ale najpierw chcemy poznać rzetelną diagnozę obecnego ich stanu. – dodaje prezes Zarządu UMP. - Punktowe zmiany kilku jego elementów, a do tego sprowadzają się przedstawione nam przez resort finansów propozycje, to zdecydowanie za mało.

Przedstawione przez resort finansów propozycje były dyskutowane na ostatnim posiedzeniu Zarządu Unii Metropolii Polskich, który zadecydował, że nie będzie się odnosił szczegółowo do propozycji, bo obrazowo mówiąc są one jedynie plasterkiem naklejanym na otwarte złamanie.

Podobne zdanie na temat przedstawionych przez resort finansów propozycji mają wszystkie ogólnopolskie organizacje samorządowe wchodzące w skład Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Jego wyrazem jest ich wspólne stanowisko przyjęte 28 listopada br. i przekazane stronie rządowej i Ministerstwu Finansów następnego dnia, na posiedzeniu plenarnym KWRiST.

- W naszym stanowisku wskazujemy na konieczność przedstawienia przez resort finansów po pierwsze rzetelnej diagnozy rzeczywistej sytuacji finansowej JST na koniec kadencji, ze szczególnym uwzględnieniem dochodów osiąganych przez gminy, powiaty i województwa samorządowe z poszczególnych ich źródeł. Po drugie dostosowania poziomu finansowania JST do zadań realizowanych przez samorządy. Po trzecie wskazanie jaki cel resort finansów i rząd zamierza osiągnąć, jeżeli chodzi o finansowanie JST i jakimi metodami ten cel zamierza realizować – mówi Jan Grabkowski, starosta poznański, współprzewodniczący KWRiST ze strony samorządowej.

W ocenie wszystkich organizacji samorządowych wchodzących w skład Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego tylko tak skonstruowany fundament może być podstawą do rozmów na temat reformy systemu finansowania jednostek samorządu terytorialnego. Każde inne działanie będzie jedynie pozorne, a w konsekwencji nieskuteczne. Nie doprowadzi do podźwignięcia finansów samorządowych z głębokiego kryzysu spowodowanego wprowadzanymi w ostatnich latach zmianami, np. dotyczącymi drastycznego obniżenia dochodów JST osiąganych z podatku dochodowego od osób fizycznych.

W trakcie listopadowego posiedzenia plenarnego Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego strona samorządowa przypomniała także, że w 2018 r. Ministerstwo Finansów zaprosiło Bank Światowy do współpracy nad reformą systemu korekcyjno–wyrównawczego jednostek samorządu terytorialnego (tzw. Janosikowe). Do tej pory nie wiadomo czym ta współpraca się zakończyła. Wnioski i rekomendacje Banku Światowego dotyczące zmian w systemie finansowania JST nie zostały bowiem samorządom przedstawione. Dlatego strona samorządowa KWRiST zawnioskowała do Ministerstwa Finansów o ich udostępnienie.

Foto: Scott Graham/Unsplash