Trzeba pomóc uczniom znów uwierzyć w siebie

Szczecin, jako pierwsze miasto w Polsce, zdecydowało się na przeprowadzenie pilotażowej analizy stanu emocjonalnego szczecińskiego środowiska szkolnego. Dlaczego samorząd zdecydował się na takie badania?

Piotr Krzystek: Edukacja to ten obszar codziennego życia, który bardzo mocno został dotknięty skutkami trwającej pandemii koronawirusa. Działanie szkół w warunkach pandemii to ogromne wyzwanie, z który musieli zmierzyć się zarówno uczniowie, jak i nauczyciele. Postanowiliśmy sprawdzić z jakimi emocjami uczniowie mierzą się po 15-miesięcznej pandemii, jak oceniają wpływ zdalnej nauki i izolacji na ich samopoczucie, a także jak czas izolacji wpłynął na poziom ich nauki i patrzenie w przyszłość. To wszystko są informacje, które po odpowiednim opracowaniu mogą zostać wykorzystane przez szkoły, nauczycieli i pedagogów w nowym roku szkolnym.

Czy badania zostało przeprowadzone „własnymi silami” miasta, czy też zostało zlecone zewnętrznym ekspertom?

Zdecydowaliśmy się skorzystać z usług profesjonalistów. Badania zostały opracowane i przygotowane przez firmę Profi Competence Europe oraz Uniwersytet Szczeciński.

Czy badaniami objęto wszystkich uczniów szczecińskich szkół?

Nie. Zostało ono przeprowadzone na grupie reprezentatywnej liczącej ponad 2000 uczniów uczących się w naszych szkołach. Przebadano także grupę ponad 500 nauczycieli. Celem było uzyskanie odpowiedzi, które pozwoliłyby na opracowanie szczegółowego planu działań, który ma na celu pomóc w powrocie do stacjonarnego trybu pracy zarówno uczniom, jak i nauczycielom.

Co ujawniły badania? Z jakimi problemami borykają się uczniowie i nauczyciele w czasie pandemii COVID-19, izolacji, po okresach zdalnej nauki?

Jeżeli chodzi o uczniów to badania pokazały, że pandemia koronawirusa spowodowała pojawienie się w ich środowisku wielu nowych czynników stresujących. Uczucia takie jak niepokój, bezradność, czy obniżony nastrój najlepiej pokazują w jak niekomfortowej sytuacji znalazły się dzieci i młodzież.

Na co najczęściej skarżyli się uczniowie?

Z przeanalizowanych ankiet wynika, że dzieciom i młodzieży najbardziej doskwierał brak kontaktu z kolegami i koleżankami; bezpośredniego kontaktu z nauczycielami. Uczniowie obserwowali też u siebie spadek koncentracji i motywacji do nauki.

A jak ocenili wpływ edukacji zdalnej na poziom ich wiedzy i nauki?

Zdecydowana większość uczniów oceniła, że nauka zdalna źle wpłynęła na poziom ich wiedzy. Takiej odpowiedzi udzieliło aż 66,78% ankietowanych uczniów szkół ponadpodstawowych, z czego 18,57% stwierdziło, że wpływ na ich poziom nauki i wiedzy był bardzo zły i 48,21% określiło go jako zły.

Dla porównania, w sposób pozytywny wpływ nauki zdalnej na poziom nauki i wiedzy określiło 12,87%, z czego 9,39% mianem „dobrze”, a 3,48 % mianem „bardzo dobrze”. Dla 20,36 % uczniów nauka zdalna nie miała ich zdaniem wpływu na poziom wiedzy i nauki.

Przedłużające się okresy nauki zdalnej wpłynęły pewnie także i na nauczycieli. Co badanie mówi o ich kondycji psychicznej?

Odpowiedź na to pytanie kryje się w raporcie z badania przeprowadzonego przez Uniwersytet Szczeciński, który diagnozował nie tylko uczniów szkół podstawowych, ale także i nauczycieli. Wyniki z przeanalizowanych ankiet pokazują, że największym problemem dla nauczycieli był brak bezpośredniego kontaktu z uczniami, a co za tym idzie problem z realną oceną wiedzy i umiejętności podopiecznych. Do tego dochodził również stres, przygnębienie, niekiedy wypalenie zawodowe, a także spore obawy o uczniów.

Jak wyniki badań Szczecin zamierza wykorzystać w praktyce?

Opracowaliśmy szczegółowy plan działania. Znalazły się w nim między innymi takie projekty jak działania nastawione na wzmocnienie nauczycieli, dzięki którym będą mogli jeszcze lepiej niż dotychczas wspierać swoich podopiecznych. To bardzo ważne, ponieważ z badań wynika, że to, czego uczniowie potrzebują najbardziej w nowym roku szkolnym to wsparcie nie tylko w zakresie nauki (być może zdalnej), ale przede wszystkim radzenia sobie z trudnymi emocjami, podwyższenia ich samooceny, zdrowego społecznie funkcjonowania w szkole (indywidualnie i zespołowo), budowania i wzmacniania samodzielności w planowaniu i realizowaniu własnej nauki czy postrzegania swojej skuteczności działania.

Bardzo ważna rola spoczywa także na rodzicach i opiekunach. Dlatego opracowaliśmy specjalną broszurę informującą na co rodzice powinni zwracać szczególną uwagę i gdzie – w razie konieczności – szukać specjalistycznej pomocy dla dziecka. Materiał został przekazany rodzicom za pośrednictwem dziennika elektronicznego.

Natomiast uczniowie szkół ponadpodstawowych, którzy wzięli udział w badaniu oraz ich rodzice otrzymają indywidualny, zakodowany raport opisujący stan emocjonalny, poziom samooceny i opis wyników w innych obszarach istotnych w życiu młodego człowieka, takich jak budowanie relacji społecznych, współpraca z rówieśnikami czy zdrowe, samodzielne funkcjonowanie w szkole. Raport wskazuje mocne strony ucznia i jego obszary do doskonalenia, zawiera również indywidualne rekomendacje rozwojowe we wszystkich badanych testem obszarach.

Ponadto, w porozumieniu z dyrektorami szczecińskich szkół, zmodyfikowane zostaną również metody oraz formy pracy z uczniami, które zostaną dostosowane do problemów i potrzeb zgłaszanych przez dzieci i młodzież. Planujemy także podjęcie innych działań, m.in. specjalistycznych szkoleń dla nauczycieli, czy stworzenie specjalnej platformy współpracy, wymiany informacji i doskonalenia między szkołami.