W oczekiwaniu na nową definicję budowli gminny fiskus może stosować dotychczasowe przepisy

Pomimo upływu prawie dwunastu lat od wydania wskazanego wyroku oraz ponad dwóch i pół roku od wydania wskazanego postanowienia sygnalizacyjnego, ustawodawca nie dokonał zmian w zaskarżonej regulacji prawnej.

A konsekwencją tego jest wyrok Trybunału Konstytucyjnego, który zapadł 4 lipca br. stwierdzający, że art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych jest niezgodny z art. 84 i art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Wyjaśnijmy, że z art. 84 i art. 217 Konstytucji wynika podwyższony standard określoności prawa właściwy prawu daninowemu. Co to oznacza?

Art. 84 Konstytucji mówi o tym, że każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Przepis ten należy jednak odczytywać razem z art. 217 Konstytucji, który wskazuje, że elementy konstrukcji prawnej podatku, a w szczególności przedmiot opodatkowania, muszą wynikać z ustawy i być uregulowane na tyle precyzyjnie, aby podatnik wiedział, czy ustawa łączy z dotyczącym go stanem faktycznym lub prawnym obowiązek podatkowy czy też nie. 

Trybunał Konstytucyjny w swoim tegorocznym orzeczeniu w sprawie SK 14/21 orzekł jednocześnie, że zakwestionowany przepis art. art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych „utraci moc obowiązującą po upływie 18 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw.”. Co to oznacza?

Oznacza to tyle, że jeżeli ustawodawca, w wyznaczonym przez Trybunał terminie, nie wykona wyroku, to podatek od nieruchomości jakimi są budowle nie będzie mógł być pobierany, a to dlatego, że nie będzie przepisu, który by wskazywał przedmiot tego podatku. Ponieważ podatek od nieruchomości, w tym podatek od budowli, jest dochodem gmin, oznaczać to będzie dla tych jednostek samorządu terytorialnego utratę dochodów z tego źródła.

A czy Pana zdaniem podatnicy podatku od budowli mogą skutecznie domagać się zwrotu podatku już zapłaconego (przed wydaniem wyroku w sprawie SK 14/21) lub czy powołując się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego podatnik będzie mógł uniknąć płacenia podatku od budowli w terminie 18 miesięcy od opublikowania wyroku w Dzienniku Ustaw do utraty mocy obowiązującej przepisu?

W mojej ocenie nie. Odpowiedź na obydwa pytania kryje się w uzasadnieniu wydanego przez Trybunał Konstytucyjny orzeczenia. Trybunał Konstytucyjny wyraźnie w nim stwierdza bowiem, że „Do czasu nowelizacji, co powinno nastąpić nie później niż w terminie wskazanym w sentencji wyroku Trybunału, przepis ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, będący przedmiotem niniejszego rozstrzygnięcia, może być nadal stosowany, a wydane na jego podstawie decyzje w sprawach indywidualnych pozostają w mocy.”.

To dotyczy także podatnika, który zainicjował postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym.

Tak. I to jest trudne do pogodzenia z ideałem państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej. To jest przykład sytuacji niesprawiedliwej, bo z jednej strony mówimy, że przepis jest niezgodny z konstytucją, ale z drugiej mówimy płać. Więc gdzie jest ta sprawiedliwość? Mamy tu do czynienia – niestety – nie ze zjawiskiem wyjątkowym, a raczej charakterystycznym dla tego co się dzieje w sprawie regulacji dotyczących podatków, a także w orzecznictwie sądów administracyjnych, czy organów podatkowych, a nie tylko twórców przepisów. Mówię tutaj o panującym w praktyce założeniu, że prawo jest po stronie silniejszego, po stronie organu, czy tego kto przepisy podatkowe układa.

Dziękuję bardzo za rozmowę.

Foto główne: Tingey Injury Law Firm/Unsplash