Aktualności

Walczymy o wyższe udziały samorządów w dochodach z całego PIT

Cofnij

11 kwietnia 2022

Propozycje rekompensaty przedstawione przez resort finansów w piśmie z 4 kwietnia br., w sprawie rozwiązań do projektu ustawy poprawiającego tzw. program Polski Ład nie korygują stwierdzonych błędów mechanizmu stabilizującego dochody JST. Nie realizują zasadniczego celu w jakim wspomniany mechanizm został uchwalony, tj. nie rekompensują w pełni dla każdej JST ubytku w dochodach własnych JST uniemożliwiając realizację zadań na dotychczasowym poziomie.

6 kwietnia br. Zespół ds. Systemu Finansów Publicznych Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego kontynuował dyskusję nad rządowym projektem nowelizacji ustawy o PIT (UD347), a konkretnie nad systemem rekompensowania samorządom ubytków w dochodach własnych, które będą skutkiem wejścia w życie przewidzianej w tym projekcie obniżki z 17% do 12% stawki podatku w pierwszym przedziale skali podatkowej PIT.

W posiedzeniu uczestniczył m.in. Krzysztof Mączkowski, skarbnik Łodzi, jako przedstawiciel Unii Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza, który w imieniu 12 największych polskich miast ustosunkował się do przedstawionych przez Ministerstwo Finansów propozycji zmian w systemie rekompensującym ubytki w dochodach JST.

Zaniżona kwota referencyjna

- Mechanizm tzw. reguły stabilizacji finansowej JST posiada dwie podstawowe wady. Po pierwsze kwoty referencyjne (kwoty dochodów z PIT i CIT) na kolejne lata są istotnie zaniżone, w tym kwota dla 2022 r., wskazana ustawie o dochodach JST, została błędnie ustalona na poziomie zaniżonym o blisko 10 mld zł – wskazywał Krzysztof Mączkowski.

Kwotę referencyjną rocznego dochodu JST z PIT i CIT na 2022 r. ustalono na poziomie odpowiadającym prognozowanym przez JST dochodom z PIT i CIT na 2022 r. ujętym w WPF-ach JST wg stanu na maj 2021 r., czyli w najbardziej dotkliwym okresie sytuacji pandemicznej, nie uwzględniając rekordowych odczytów inflacji, dynamiki wynagrodzeń i emerytur mających bezpośrednie przełożenie na wysokość dochodów z PIT. Ustalona kwota referencyjna na 2022 r. (69.946 mln zł) jest niższa od dochodów z PIT i CIT uzyskanych przez JST w 2021 r. (76.249 mln zł) aż o 6.3 mld zł. Jeżeli doliczy się do tego waloryzację o wskaźnik inflacji oraz PKB, to okazuje się, że kwota referencyjna na 2022 r. ustalona w ustawie o dochodach JST jest zaniżona o blisko 10 mld zł.

Przeprowadzone symulacje pokazują, że zmiany wprowadzone w ramach programu Polski Ład, po uwzględnieniu wszystkich przewidzianych form rekompensaty ubytku dochodów w PIT, w tym jednorazowej subwencji oraz części rozwojowej subwencji ogólnej, spowodują faktyczne zmniejszenie dochodów własnych JST:

• w 2022 r. o 5,5 mld zł,

• w 2023 r. o 11,5 mld zł,

• w 2024 r. o 9,1 mld zł.

W okresie najbliższych trzech lat 2022-2024 nierekompensowany ubytek dochodów JST wyniesie łącznie ponad 26 mld zł, w tym dla 12 miast Unii Metropolii Polskich odpowiednio: 1,928 mld zł, 3,724 mld zł, 4,495 mld zł.

Niewłaściwa metoda podziału rekompensaty

W ocenie Unii Metropolii Polskich niewłaściwa jest także metodologia, według której ma nastąpić podział subwencji rozwojowej, która ma rekompensować ubytki w dochodach JST). Ministerstwo Finansów, jako kryterium podziału udziału w PIT i CIT przyjęło bowiem:

  • do kwoty podstawowej - podział między poszczególne JST proporcjonalnie do liczby mieszkańców z dolnymi i górnymi limitami kwot,
  • do premii aktywizującej – warunek uzyskania wyższej niż średnia dla JST dynamiki r/r wydatków majątkowych w przeliczeniu na 1 mieszkańca
  • do premii inwestycyjnej – warunek uzyskania wyższych niż średnia dla JST wydatków majątkowych w przeliczeniu na 1 mieszkańca.

- Podział na podstawie struktury liczby ludności, nie odzwierciedlający struktury lokalnej ubytków z PIT, a dodatkowo wprowadzenie dolnych i górnych limitów możliwych kwot do uzyskania, na kolejnym poziomie istotnie ogranicza kwoty kompensacyjne dla największych miast (górne limity dotyczą następujących miast: Warszawa, Kraków, Łódź, Wrocław, Poznań, Gdańsk, Szczecin). Przy takim sposobie podziału miasta UMP otrzymają 12,8% środków z podziału dodatkowej kwoty subwencji rozwojowej podczas gdy udział tych miast w dochodach z PIT ustalony przez MF na 2022 rok wynosi 28,7%. Tak duży rozdźwięk między poziomem udziału miast UMP w spadku dochodów JST z PIT (28,7%), a szacowanym udziałem miast UMP w podziale środków z puli kompensacyjnej (12,8%), nie znajduje merytorycznego uzasadnienia – wskazywał Krzysztof Mączkowski.

Zwiększenie samorządowego udziału w PIT to najlepsze rozwiązanie

W ocenie UMP wady mechanizmu podziału części rozwojowej subwencji ogólnej ustalonego przez Ministerstwo Finansów oraz niezwykły poziom skomplikowania przepisów odnoszących się do stabilizacji dochodów JST uniemożliwiają dochowanie zasady realności planowania budżetów JST. Dlatego też Unia Metropolii Polskich stoi na stanowisku, że najlepszym sposobem rekompensowania JST utraconych dochodów jest zwiększenie udziałów JST w dochodach z podatku PIT. Zgodnie z propozycją UMP udziały JST w dochodach z PIT powinny zostać zwiększone:

dla gmin o 24,52 p.p., tj. z 38,34% do 62,86%;

dla miast na prawach o 31,08 p.p., tj. z 48,59% do 79,67%;

dla powiatów o 6,56 p.p., tj. z 10,25% do 16,81%;

dla województw o 1,02 p.p., tj. z 1,60% do 2,62%.

Dodatkowo Unia Metropolii Polskich stoi na stanowisku, że konieczne jest wprowadzenie podziału dochodów z podatku PIT płaconego w formie ryczałtu między budżet państwa i budżety JST, z zastosowaniem wskaźników udziału w PIT adekwatnych do szczebla samorządu.

W trakcie posiedzenia Zespołu s. Systemu Finansów Publicznych postulat ten – w imieniu strony samorządowej KRWiST – przedstawił Grzegorz Kubalski, zastępca dyrektora Biura Związku Powiatów Polskich. -Nie ma bowiem żadnego racjonalnego uzasadnienia, aby decyzja podatnika o formie płacenia podatku (na zasadach ogólnych czy ryczałt) wyznaczała także to, czy stanie się on wyłącznym dochodem budżetu państwa, czy też stanowić będzie dochody budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Podatki wypracowane przez mieszkańców powinny zasilać budżety JST i umożliwiać realizację zadań własnych i zleconych – zwracał uwagę dyrektor Kubalski.

Michał Cyrankiewicz-Gortyński

Redaktor
X
Używamy ciastka

Na tej stronie internetowej używamy plików cookie. Niektóre z nich są wymagane do działania strony, inne są użyteczne, aby zapewnić Ci najlepsze wrażenia z korzystania z sieci..