Z listopadowego posiedzenia KWRiST

Część posiedzenia, które odbyło się w siedzibie MSWiA w Warszawie 29 listopada br. poświęcona została problemom, jakie samorządy mają z podpisywaniem umów na dostawę energii elektrycznej ze spółkami energetycznymi Skarbu Państwa. Te albo przekazują do miast i gmin informacje, że nie są zainteresowane zawieraniem takich kontraktów na 2023 r., albo przesyłają do JST gotowe „nie podlegające negocjacjom” wzory umów zawierające cały szereg rozmaitych dodatkowych opłat. Tak zdarzyło się np. w Łodzi, gdzie wśród warunków znalazł się zapis, że dodatkowo miasto ma płacić od jednego punktu świetlnego cenę od 35 do 200 zł.

- W przypadku Wrocławia, który również podobną umowę otrzymał ta dodatkowa opłata handlowa to koszt 5 mln zł nie wiadomo do końca za co – mówił Marek Wójcik, sekretarz strony samorządowej KWRiST.

Oba te działania – w ocenie strony samorządowej – są po pierwsze bezprawne, a po drugie mają na celu jedno: obejście przepisów o cenach maksymalnych energii elektrycznej. Strona samorządowa zaapelowała w tej sprawie do rządu o interwencję.

 – Jakiekolwiek opłaty handlowe, które przedsiębiorstwa starają się dopisać są bezprawnym działaniem. Cena całkowita energii winna zamykać się w cenie maksymalnej, czyli 785 zł za 1MWh. Żadne dodatkowe opłaty nie mogą być naliczane – zapewnił Paweł Pikus, dyrektor Departamentu Elektroenergetyki i Gazu.

Z kolei Małgorzata Golińska, wiceminister klimaty i środowiska wskazała, że nie powinno być tak, że realizacja przepisów [o maksymalnych cenach energii] jest w jakikolwiek opóźniania, czy wręcz blokowana [przez spółki energetyczne]. Minister Golińska zadeklarowała także, że sprawa zawierania umów o dostawę prądu dla JST będzie przedmiotem rozmów wiceminister klimatu i środowiska Anny Trzeciakowskiej ze spółkami energetycznymi. Jednocześnie wiceminister Małgorzata Golińska zadeklarowała, że strona samorządowa otrzyma informację z przebiegu tego spotkania.

W tym punkcie poruszono także kwestię wątpliwości dotyczących składania oświadczeń, które jednostki samorządu terytorialnego mają (do 30 listopada br.) składać swoim dostawcom energii, aby skorzystać z zamrożonych, maksymalnych cen prądu od 1 grudnia. problemy z zawieraniem umów powodują, że JST nie do końca wiedzą komu takie oświadczenie mają złożyć: do dotychczasowego, rezerwowego czy - dla bezpieczeństwa - wszystkim?

- Takie oświadczenie JST powinny składać dotychczasowemu dostawcy energii elektrycznej – wyjaśniał Paweł Pikus. – Natomiast w sytuacji, w której dana JST wpadnie w sprzedaż rezerwową, takie oświadczenie należy złożyć także temu rezerwowemu dostawcy, niezwłocznie po tym, jak JST uzyska informację kto tym rezerwowym dostawcą jest.

Dla samorządów problemem są również przepisy dotyczące „obowiązkowych” oszczędności energii elektrycznej w wysokości 10%. Po pierwsze budzą one wątpliwości interpretacyjne, a po drugie dla wielu JST będą bardzo trudne do osiągnięcia, szczególnie tak, gdzie samorząd przeprowadził kompleksową modernizację budynków w kierunku energooszczędności.

Jak wskazywały we wspólnym wniosku Unia Metropolii Polskich oraz Związek Powiatów Polskich interpretacja art. 37 ustawa z dnia 7 października 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej, który zobowiązuje kierowników jednostek sektora finansów publicznych do wdrażania oszczędności w zużyciu energii elektrycznej od grudnia 2022 r. i składania raportów z podjętych działań.

„Wobec obowiązującego brzmienia ustawy, tj. posłużenia się jednocześnie kategorią „kierowników jednostek” oraz kategorią „jednostek samorządu terytorialnego”, a także wobec definicji gminy, powiatu oraz samorządu województwa, nie jest zrozumiałe dla jednostek samorządu terytorialnego, co oznaczać ma wprowadzenie ustawowych oszczędności „w zajmowanych budynkach lub częściach budynków oraz przez wykorzystywane urządzenia techniczne, instalacje i pojazdy. Nie jest jasne i zrozumiałe, kto pozostaje adresatem wprowadzanej normy oraz w jakim zakresie należy wprowadzić przewidziane oszczędności.” Czytamy we wniosku UMP i ZPP.

Problemy interpretacyjne zgłaszane były także na posiedzeniu Zespołu ds. Energii, Klimatu i Środowiska KWRiST, które odbyło się 23 listopada br.

Obecna na posiedzeniu wiceminister Małgorzata Golińska poinformowała, że trudno jest jej się odnieść to tego tematu ad hoc. Nie została bowiem poinformowana, że ten temat pojawi się w porządku obrad KWRiST zwołanej na 29 listopada.

Przedstawiciele UMP i ZMP zadeklarowali natomiast, że przedłożą resortowi klimatu propozycję stosownych poprawek do ustawy z 7 października 2022 r., które powinny usunąć wątpliwości interpretacyjne.

Stany wyjątkowe i ochrona ludności

Gdyby projekt ustawy o ochronie ludności oraz o stanie klęski żywiołowej opuścił listopadowe posiedzenie KWRiST z opinią, byłaby to opinia jednoznacznie negatywna. Stanowisko strony samorządowej (wszystkich korporacji) było w tej sprawie jasne i jednolite. Można je streścić w słowach „dziękujemy stronie rządowej za dobrą współpracę, dziękujemy za uwzględnione poprawki, ale ponieważ nie jesteśmy w stanie dojść do porozumienia w kwestiach kluczowych, to opiniujemy projekt negatywnie”.

Jakie są te kwestie kluczowe mówił na posiedzeniu KWRiST Jacek Karnowski, prezydent Sopotu. - Nasze zastrzeżenia budzą dwa nowe stany nadzwyczajne, których nie przewiduje Konstytucja, a także instytucja poleceń i pełnomocnika. Zwłaszcza w przypadku poleceń oraz pełnomocnika uważamy, że przepisy projektu są tak nieprecyzyjne, że administracja rządowa będzie je mogła stosować w zasadzie dowolnie - mówił Jacek Karnowski.

Przypomnijmy, że projekt przewiduje możliwość wprowadzenia pełnomocnika w gminie po pierwsze w sytuacji wprowadzenia jednego z nie przewidzianych w konstytucji stanu zagrożenia oraz gdy jej organy niewłaściwie wykonają wydane przez wojewodę polecenie.

Na takie uregulowania samorządy nie są w stanie się zgodzić, a wystarczającym powodem dla braku takiej zgody jest chociażby sytuacja warszawskiego szpitala. – Wojewoda mazowiecki wprowadził nam właśnie takiego pełnomocnika, zupełnie bezpodstawnie, co potwierdziły wszystkie zapadłe w sprawie wyroki sądów administracyjnych – przypominała Renata Kaznowska, wiceprezydent Warszawy.

Strona samorządowa zwracała także uwagę na inne przepisy projektu, które raz się w nim pojawiają, raz znikają. Taka sytuacja ma miejsce w przypadku regulacji dotyczących wprowadzenia do programu nauczania w szkołach ponad podstawowych zajęć z pierwszej pomocy.

- Podzielamy potrzebę prowadzenia w szkołach ponadpodstawowych szkoleń pierwszej pomocy. Obecnie takie zajęcia są już prowadzone - udzielanie pierwszej pomocy jest ujęte w podstawie programowej. Nowy przepis wprowadzający zajęcia z pierwszej pomocy, w wymiarze 40 godzin w roku szkolnym spowoduje, że nie wiadomo będzie w jaki sposób należy go stosować w praktyce, w szczególności jak finansować te 40 godzin zajęć – wskazywał Grzegorz Kubalski, zastępca dyrektora Biura Związku Powiatów Polskich. – do podobnych wniosków doszło Ministerstwo Edukacji i Nauki, które na ostatnim Zespole ds. edukacji, kultury i sportu KWRiST poinformowało nas, że te przepisy z projektu zostały wykreślone.

Resort edukacji przedstawił nawet stronie samorządowej raport z uzgodnień z MSWiA, z którego wynika, że takie jest uzgodnienie między resortami.

Tymczasem przepis ten nadal w projekcie pozostaje, a MSWiA twierdzi, że zostało to uzgodnione z MEiN.

W ocenie strony samorządowej doprecyzowania wymagają także przepisy określające zasady finansowania obrony cywilnej. Z projektu nie wynika bowiem jasny podział, co należy do administracji centralnej i budżetu centralnego, a co do JST i ich budżetów.

Opinia negatywna wydawała się więc nieuniknioną. Sprawę zatrzymał Maciej Wąsik, wiceminister administracji i spraw wewnętrznych, który zaproponował, aby projekt wrócił do Zespołu ds. administracji i bezpieczeństwa obywateli KWRiST w celu wypracowania kompromisu w kwestiach spornych. Strona samorządowa zawnioskowała natomiast, aby w tym dodatkowym posiedzeniu uczestniczyli również przedstawiciele resortu edukacji.

Subwencja oświatowa

Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2023 trafił na posiedzenie KWRiST z negatywną ocena wystawioną przez jej Zespół ds. edukacji, kultury i sportu (więcej na ten temat piszemy tutaj). Wydawało się, że potwierdzenie przez KWRiST ten negatywnej opinii będzie tylko formalnością. Tak się nie stało, za sprawą Dariusza Piontkowskiego, wiceministra edukacji, który zadeklarował, że resort jest w stanie przedyskutować ze stroną samorządową i jeszcze raz rozważyć obniżenie wagi na naukę domową. Ostatecznie ustalono, że opinia negatywna zostaje zawieszona, a projekt zostanie jeszcze raz omówiony na specjalnie w tym celu zwołanym na piątek 2 grudnia br., dodatkowym posiedzeniu Zespołu ds. edukacji, kultury i sportu KWRiST.

KWRiST nie opiniuje projektów skierowanych do Sejmu

Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego odstąpiła od opiniowania dwóch projektów ustaw. Pierwszy to projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy i niektórych innych ustawy (projekt dotyczy stworzenia centralnego rejestru wyborców). Drugi to projekt ustawy o Funduszu Transformacji Śląska S.A. Powodem takiej decyzji był fakt, że obydwa projekty znajdują się już w Sejmie. – w takiej sytuacji wydawanie przez KWRiST opinii jest bezprzedmiotowe – mówił Marek Wójcik, sekretarz strony samorządowej KWRiST.