Z sierpniowego posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego

Posiedzenie, które odbyło się 31 sierpnia br. rozpoczęło się od przedstawienia stanowiska strony samorządowej w sprawie możliwości współpracy jednostek samorządu terytorialnego przy dystrybucji węgla dla odbiorców indywidualnych. W ocenie samorządowców JST nie sa w stanie zrealizować tego zadania. O tym dlaczego mówił Jan Grabkowski, starosta poznański i współprzewodniczący KWRiST ze strony samorządowej.

Dystrybucja węgla to nie zadanie dla gminy

- Wczoraj na spotkaniu strony samorządowej KWRiST rozmawialiśmy na temat pomysłu przekazania gminom do realizacji (jako zleconego z zakresu administracji rządowej) zadania polegającego na dystrybucji węgla dla odbiorców indywidualnych. W dyskusji na ten temat uczestniczyła ze strony rządowej Anna Nałęcz, dyrektor generalny Kancelarii Prezesa Rady Ministrów- relacjonował Jan Grabkowski. – Powiem szczerze nie widzimy możliwości aby samorządy mogły to zadanie zrealizować. Po pierwsze ani gminy wiejskie, ani miasteczka, ani miasta nie dysponują odpowiednią infrastrukturą aby taka dystrybucję zorganizować. Po drugie jest to problem przede wszystkim gospodarczy, a nie polityczny, a jednostki samorządu terytorialnego nie mogą prowadzić działalności gospodarczej w celu osiągnięcia zysku. Nie mogą też prowadzić działalności konkurencyjnej wobec prywatnych przedsiębiorców działających w danym sektorze gospodarki – argumentował Jan Grabkowski dodając, że żadna z ogólnopolskich korporacji samorządowych wchodzących w skład KWRiST nie wyraziła poparcia dla tej rządowej propozycji. – Dlatego, chociaż oczywiście moglibyśmy jeszcze długo na ten temat dyskutować, stanowczo odmawiamy – zakończył przewodniczący Grabkowski.

33 inwestycje pozostaną niezrealizowane

Komisja wysłuchała także informacji na temat stanu realizacji pierwszego naboru w ramach Programu Inwestycji Strategicznych Polski Ład. Przedstawił ją Michał Baj, dyrektor zarządzający Pionem Programów Inwestycyjnych i Mieszkaniowych w Banku Gospodarstwa Krajowego. Dyrektor Baj poinformował, że 18 sierpnia br. upłynął ostateczny termin na uruchomienie postępowania przetargowego na realizację inwestycji, które otrzymały dofinansowanie w I naborze wniosków do PIS Polski Ład. - W tym terminie postępowania zakupowego nie rozpoczęło 31 beneficjentów na realizację 33 inwestycji (na kwotę około 117 mln zł), co stanowi mniej niż 1% wniosków, które dofinansowanie otrzymały - mówił Michał Baj dodając, że według danych „na wczoraj” podpisano 2853 umowy na realizacje inwestycji, na łączną kwotę przekraczającą 14 mld zł, co stanowi 71% wszystkich inwestycji objętych dofinansowaniem. Natomiast jeżeli chodzi o wnioski o wydanie promesy inwestycyjnej (sytuacje w których samorząd zakończył postępowanie przetargowe ale umowa z wykonawcą nie została jeszcze podpisana) takich wniosków mamy 3061 na łączna kwotę 15,5 mld zł, co stanowi 76% wszystkich inwestycji objętych dofinansowaniem. – Zakończonych i rozliczonych zostało z kolei 195 inwestycji na łączną kwotę 350 mln zł. Dyrektor Michał Baj przedstawił także wstępne informacje z realizacji drugiego naboru Programu Inwestycji Strategicznych Polski Ład, z których wynika, że na 4989 wniosków, które otrzymały dofinansowanie złożono 163 wnioski o wydanie promesy inwestycyjnej, 88 umów na realizację inwestycji już zostało podpisanych. Zakończyła się też realizacja jednej inwestycji.

Z kolei Paweł Szefernaker, współprzewodniczący KWRiST ze strony rządowej zadeklarował, że w najbliższym czasie rząd przygotuje i przedstawi rozwiązania, które spowodują, że te samorządy, które otrzymały w pierwszym naborze dofinansowanie i które pomimo przeprowadzonych przetargów nie mogły inwestycji zrealizować (brak wykonawców) tego dofinansowania nie straciły. – Wszystkim nam zależy na tym, aby inwestycje były realizowane – mówił wiceminister Szefernaker. – Chciałem także zadeklarować, że wszystkie wnioski, które strona samorządowa zgłaszała do tej pory do Programu Inwestycji Strategicznych Polski Ład zostaną również uwzględnione przy konstruowaniu kolejnych naborów – dodawał wiceminister spraw wewnętrznych i administracji.

A jakie to były postulaty przypomniał Jacek Brygman, wójt gminy Cekcyn i członek Zarządu Związku Gmin Wiejskich RP. – Wnioski, które od kilku miesięcy zgłaszamy (jak na razie bez efektów) dotyczą po pierwsze możliwość ograniczenia zakresu zadania w związku ze znaczącym wzrostem kosztów realizacji inwestycji, a po drugie zmiany częstotliwości płatności w trakcie realizacji inwestycji, ponieważ ten obecny, przewidujący co do zasady płatność po zakończeniu projektu, eliminuje z możliwości uczestnictwa przetargach lokalnych przedsiębiorców, a którzy nie maja takiej zdolności kredytowej aby udźwignąć taki zakres zadań. Trzeci wniosek dotyczył umożliwienia częściowego rozstrzygania przetargów i zawierania umów, tak żeby te inwestycje mogły być realizowane – mówił Jacek Brygman.

Sprawa koronera ciągle bez rozstrzygnięcia

Stronom rządowej i samorządowej KWRiST nie udało się uzgodnić projektu ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych (wraz z przepisami wprowadzającymi). Główna przeszkodą okazały się kwestie finansowe, czyli problem jak mają być sfinansowane zadania polegające na transporcie zwłok oraz na stwierdzaniu zgonu, a które realizować mają przede wszystkim powiaty i miasta na prawach powiatu oraz ich szpitale.

- Jeżeli chodzi o koszty transportu zwłok, to strony do uzgodnienia nie doszły – relacjonowała przebieg prac w Zespołach KWRiST Bernadeta Skóbel, radca prawny Związku Powiatów Polskich. – My ze swej strony zgłaszana w tej kwestii uwagę, że będzie to istotny koszt z punktu widzenia samorządów, konsekwentnie podtrzymujemy – mówiła Bernadeta Skóbel dodając, że zawsze jest tak, że jeżeli jeden podmiot ma możliwość zlecania innemu realizację jakiegoś zadania i jednocześnie nie partycypuje w kosztach jego realizacji, to ze swoich uprawnień korzysta częściej niż jest to konieczne. – Obawiamy się, że tak będzie w przypadku transportu zwłok, jeżeli zlecającym będzie koroner zatrudniany przez wojewodę, który w żaden sposób nie będzie partycypował w kosztach transportu realizowanego przez powiat – wskazywała mecenas Skóbel.

W ocenie strony samorządowej nie zrealizowana została także uwaga dotycząca finansowania zadania polegającego na stwierdzaniu zgonu przez lekarzy Nocnej i Świątecznej Opieki Zdrowotnej.

- To prawda, że w art. 32 projektu pojawił się zapis mówiący, że wydatki będą finansowane w ramach umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia, ale podobną konstrukcję mamy w ustawie o finansowaniu opieki zdrowotnej, której przepisy też mówią, że te świadczenia finansuje NFZ, a dobrze wiemy, że są one deficytowe. W naszej ocenie takie zapisy ustawowe wcale nie gwarantują tego, że takie stosowne wynagrodzenie za stwierdzanie zgonu przez lekarzy NŚOZ szpitale powiatowe otrzymają. Państwo gwarantują jedynie, że stosowne wynagrodzenie za stwierdzenie zgonu otrzyma lekarz, co oznacza (w przypadku lekarza NŚOZ), że poza wynagrodzeniem które otrzymuje za wykonywana pracę szpital będzie musiał mu jeszcze wypłacać dodatek do wynagrodzenia za stwierdzanie zgonu. Tak wynika z konstrukcji art. 32 projektowanej ustawy – argumentowała Bernadeta Skóbel dodając, że to oznacza, że ta sama osoba za tą samą pracę będzie otrzymywała podwójne wynagrodzenie. – Taka jest konstrukcja projektowanych przepisów jeżeli zestawimy je z przepisami regulującymi kwestie wynagrodzeń w służbie zdrowia – wyjaśniała.

- Taki zapis został uzgodniony z przedstawicielami samorządu lekarskiego, że wynagrodzenie za stwierdzanie zgonu będzie przekazywane osobie, która ten zgon stwierdza – wyjaśniał Maciej Miłkowski, wiceminister zdrowia.

- Na przepisy regulujące instytucje koronera i stwierdzania zgonu samorządy czekają już 12 lat – mówił Jan Grabkowski. – W moim dosyć dużym i dosyć zasobnym powiecie problem ten jakoś rozwiązałem, ale nie wyobrażam sobie takiej sytuacji, że moi lekarze będą ze szpitala zlokalizowanego na jednym krańcu powiatu jechali prawie 100 km na drugi jego koniec żeby stwierdzić zgon. Bardzo bym więc prosił aby resort zdrowia zechciał pochylić się jeszcze raz nad tym problemem i być może znalazł rozwiązanie wśród tych, które już dzisiaj obecnie w samorządach funkcjonują, bo sprawę trzeba załatwić i tyle. Na ten moment i po tylu uwagach nie jesteśmy w stanie powiedzieć, że ten projekt i w tym zakresie akceptujemy – mówił Jan Grabkowski uzasadniając decyzję o niewydaniu opinii na temat projektu ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych.

Zaopiniowane negatywnie

Ocenę niedostateczną Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego wystawiła m.in. projektowi rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2023 r. Powodem jest brak zagwarantowania samorządom środków na pokrycie kosztu wzrostu wynagrodzeń.

Kolejnym projektem zaopiniowanym negatywnie był projekt ustawy o Polskiej Agencji Obiektów Sportowych. W ocenie strony samorządowej zaproponowane w nim rozwiązania przewidujące, że rządowa Agencja miałaby możliwość zarządzania obiektami należącymi do samorządów jest niezgodne z Konstytucją.

- W odróżnieniu od rządu stoimy na stanowisku, że zasada subsydiarności wyklucza możliwość taką, że z jakichkolwiek powodów, które można określić (w najlepszym wypadku) wygody albo nakłaniania (jeżeli mamy próby wykluczenia elementu dobrowolności) jednostki samorządu terytorialnego przekazują zarządzanie swoimi obiektami podmiotowi, który jest podmiotem rządowym. W związku z czym uważamy, że optymalnym rozwiązaniem jest wykreślenie z projektu ustawy opcji przewidującej możliwość zarządzania przez Polską Agencję Obiektów Sportowych obiektami należącymi do JST. Jeżeli te przepisy zostaną wykreślone, to nie będziemy widzieć powodów, aby z projektem ustawy polemizować, ponieważ ona nie będzie w znaczącym stopniu dotyczyła samorządów. Będzie dotyczyła jedynie obiektów należących do skarbu państwa. To zaś w jaki sposób rząd chce zarządzać obiektami należącymi do skarbu państwa to jest kwestia decyzji właścicielskiej – wyjaśniał stanowisko strony samorządowej Grzegorz Kubalski, zastępca dyrektora Biura Związku Powiatów Polskich.

Ponieważ Ministerstwo Sportu i Turystyki (autor projektu) opowiedziało się za pozostawieniem w jego treści spornych przepisów projekt ustawy o Polskiej Agencji Obiektów Sportowych nie został uzgodniony (więcej na temat projektu czytaj tutaj).

Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego nie wyraziła także zgody na obiegowy tryb procedowania projektu rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie ustalenia kwot wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnionych od podatku od spadków i darowizn i niepodlegających opodatkowaniu tym podatkiem oraz skal podatkowych, według których oblicza się ten podatek. – Z naszego punktu widzenia projekt ten jest kolejną ingerencją w dochody gmin, ponieważ podatek od spadku i darowizn stanowi w całości dochód gmin. Tymczasem przedstawiony projekt rozporządzenia nie zawiera żadnej analizy mówiącej o tym, jakie będą skutki w zakresie dochodów gmin po przyjęciu tego projektu. Dlatego uważamy, że projekt powinien zostać przedyskutowany na Zespole ds. systemu finansów publicznych KWRiST, a po przedstawieniu w/w analiz decyzję o jego pozytywnym lub negatywnym zaopiniowaniu powinna podjąć Komisja na plenarnym, wrześniowym posiedzeniu – zaproponował w imieniu strony samorządowej Grzegorz Kubalski i taka też decyzja została ostatecznie przez KWRiST podjęta.

W trakcie sierpniowego posiedzenia dyskutowany był także projekt nowelizacji ustawy o dochodach JST. Więcej informacji na temat tego punktu znajduje się w tekście „O dochodach JST na sierpniowym posiedzeniu KWRiST”.