Apel o sprawiedliwy ROP

Stanowisko podpisały już organizacje: Unia Metropolii Polskich, Związek Miast Polskich, Związek Gmin Wiejskich Rzeczpospolitej Polskiej, Związek Powiatów Polskich, Unia Miasteczek Polskich, Krajowa Izba Gospodarki Odpadami, Rada RIPOK, ReLoop, IVW Polska, Stowarzyszenie Polski Recykling, Polskie Stowarzyszenie Zero Waste.  

Dokument jest otwarty i w każdej chwili można się pod nim podpisać. Apel poniżej.

APEL O SPRAWIEDLIWY ROP

Organizacji Samorządowych, Przedsiębiorców Branży Gospodarki Odpadami i Strony Społecznej

W imieniu ogólnopolskich organizacji jednostek samorządu terytorialnego, przedsiębiorców sektora gospodarki odpadami oraz strony społecznej jednym głosem apelujemy o pilne wdrożenie sprawiedliwego systemu Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP) w Polsce. 

Pomimo wieloletnich debat i konsultacji na temat systemu ROP nadal nie wprowadzono go w takiej formie, w jakiej wymaga od Polski prawo unijne. Efektywny i sprawiedliwy ROP na dziś nie istnieje w prawie krajowym i należy niezwłocznie podjąć działania, aby ten fakt zmienić.

Przede wszystkim system ROP powinien opierać się na systemach gminnych oraz wspierać ich funkcjonowanie poprzez zapewnienie adekwatnego finansowania. Tylko w przypadku, kiedy producenci będą partycypowali w kosztach zbiórki i zagospodarowania odpadów, gminy będą w stanie zapobiec wzrostowi stawek opłat dla mieszkańców lub też doprowadzić do ich obniżenia. 

System ROP powinien również uwzględniać komplementarne rozwiązania systemu kaucyjnego i zbierania odpadów niebezpiecznych, a także mieć na względzie postanowienia art. 8a zmienionej dyrektywy odpadowej czy procedowanego obecnie rozporządzenia Rady i Parlamentu Europejskiego PPWR. Celem wszystkich powyższych elementów jest doprowadzenie do poddawania recyklingowi jak największej ilości odpadów surowcowych, a co za tym idzie możliwości uzyskania wymaganych ustawowo poziomów recyklingu przez Polskę i wszystkich uczestników systemu, nie tylko gminy.

Mając na względzie opóźnienia w implementacji do prawa krajowego zmienionych dyrektyw unijnych z 2018 r., wspólnie apelujemy o niezwłoczne podjęcie działań zmierzających do opracowania projektu ustawy ROP. Deklarujemy wolę oraz gotowość wszystkich podpisanych tu organizacji do współpracy i wsparcia MKiŚ w tych pracach, tak aby osiągnąć wspólny cel – utworzenie sprawiedliwego i kompletnego systemu ROP, połączonego z systemem kaucyjnym oraz spójnego z przepisami prawa UE. 

W naszej opinii przyszły systemu ROP powinien opierać się na następujących założeniach:         

1. Wprowadzenie nowej ustawy, a nie budowanie systemu w kolejnych nowelizacjach.

2. Oparcie ROP na istniejących systemach gminnych z zachowaniem pełnego władztwa nad odpadami.

3. Wprowadzający produkty w opakowaniach zgodnie z art. 8a winien być zobowiązany w szczególności do pokrycia pełnych kosztów zbierania, transportu, przygotowania i recyklingu odpadów powstałych z jego produktów lub wyrobów, pokrycia kosztów edukacji ekologicznej, prowadzenia prawidłowej sprawozdawczości w zakresie ilości odpadów poddawanych recyklingowi oraz wnoszenia opłaty sankcyjnej (opłaty produktowej) za brak wykonania obowiązków recyklingu.

4. Dobrze skonstruowany moduł sprawozdawczości uwzględniający interesy wszystkich stron, obejmujący:

   1. ewidencję gminnych systemów gospodarowania odpadami komunalnymi;

   2. ewidencję sporządzaną przez OOP;

   3. ewidencję sporządzaną przez PR;

   4. ewidencję sporządzaną przez organizację samorządu gospodarczego;

ewidencjonowany pod względem rodzaju oraz odrębnie dla każdej z gmin (związku międzygminnego) zgodnie z właściwością miejscową.

1. Opłaty wnoszone przez przedsiębiorców (w tym również kaucja) winny być uzależnione od rodzaju opakowania (ekomodulacja) i naliczane dla wszystkich opakowań (w tym objętych systemem kaucyjnym) wprowadzanych do obrotu, i skalkulowane tak, aby zapewnić pełne finansowanie kosztów zbiórki i zagospodarowania tych odpadów. 

2. Organizacje odpowiedzialności producentów (OOP) winny być odpowiedzialne 
   za gospodarowanie odpadami opakowaniowymi powstałymi poza gminnym systemem, a gminy winny być odpowiedzialne za gospodarowanie odpadami opakowaniowymi w systemach gminnych.

3. Należy zapewnić funkcjonowanie systemu kaucyjnego w ramach systemu ROP, a nie odrębnie. Należy zapewnić także wejście w życie obu systemów jednocześnie.

4. Włączenie opakowań po środkach niebezpiecznych oraz po środkach ochrony roślin do systemu ROP w oparciu o organizacje samorządów gospodarczych (OSG).

5. Regulator – Instytut Ochrony Środowiska-Państwowy Instytut Badawczy (IOŚ-PIB) 
   sprawujący funkcje w zakresie nadzoru, kontroli i realizacji zadań o charakterze analitycznym w odniesieniu do całego systemu ROP.

6. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) jako Operator realizujący zadania związane z gromadzeniem, rozliczaniem i dystrybucją środków finansowych, pochodzących z opłat wnoszonych przez przedsiębiorców wprowadzających, zbieranych za pośrednictwem urzędów marszałkowskich.

7. Wprowadzenie mechanizmu uszczelniającego system wystawiania dokumentów DPR i EDPR poprzez nadanie Regulatorowi uprawnień do weryfikacji danych zawartych w tych dokumentach, w tym bezpośrednio u recyklerów.

8. Wprowadzenie mechanizmu aukcji dla recyklerów jako formy dotacji – dopłat do procesów recyklingu, organizowanej przez Operatora systemu w zakresie odpadów opakowaniowych, których recykling jest problematyczny i wiąże się z koniecznością dodatkowych kosztów.

9. Implementacja zapisów art. 8a zmienionej dyrektywy odpadowej oraz procedowanego obecnie rozporządzenia PPWR.

Uwzględnienie powyższych założeń w ostatecznym projekcie ustawy może przyczynić się nie tylko do osiągnięcia celu prawno-ekonomicznego, ale przede wszystkim także środowiskowego. W ten sposób możemy także dojść do kompletnego i spójnego opracowania nowego systemu ROP uwzględniającego określenie ról i wymagań dla poszczególnych grup interesariuszy systemu, jak również zapewniającego im odpowiednie miejsce w systemie, nie dyskryminując żadnego z nich. 

W związku z tym apelujemy o niezwłoczne podjęcie działań, jednocześnie deklarując pełną gotowość do współpracy naszych organizacji, co pozwoli uzyskać synergię i właściwą perspektywę na systemy gospodarki odpadami opartą na wieloletnim doświadczeniu naszych organizacji.