Green Cities – zielona transformacja miast

Krajowy plan Odbudowy przewiduje znaczne środki finansowe dla miast na zieloną transformację. Informacje na ten temat przedstawił Michał Piwowarczyk, zastępca dyrektora Departamentu Partnerstwa Publiczno Prywatnego w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej. To właśnie temu Departamentowi MFiPR powierzono realizację zadań związanych z wdrożeniem KPO w zakresie inwestycji na rzecz kompleksowej zielonej transformacji miast. Departament ten podjął już zresztą współpracę ze wszystkimi interesariuszami tej części KPO powołując tzw. pre-komitet monitorujący.

Jak wyjaśnił dyrektor Michał Piwowarczyk pieniądze w ramach zielonej transformacji miast nie są skierowane tylko i wyłącznie do samorządów. Mogą z nich skorzystać rozmaici beneficjenci realizujący projekty wpisujące się w proekologiczne rozwiązania dla miast m.in. z zakresu oszczędności energetycznej; ochrony powietrza i zasobów wodnych; rozwoju zeroemisyjnego transportu; zwiększenia terenów miejskiej zieleni; edukacji oraz promocji budowania świadomości ekologicznej mieszkańców. Co istotne wszystkie te zakresy zostały sformułowane jako przykładowe, co oznacza, że katalog działań, które w zieloną transformację miast mogą się wpisać uzyskując tym samym finansowanie jest otwarty.

Michał Piwowarczyk poinformował także, że budżet instrumentu wynosi 2,8 mld euro, a środki będą udzielane za pośrednictwem Banku Gospodarstwa Krajowego zarówno w formie bezzwrotnych dotacji, jak i w formie pożyczek. Co istotne w przypadku pożyczek będzie istniała możliwość ich umorzenia nawet w całości.

To na jakich zasadach będzie odbywało się umorzenie pożyczek żywo zainteresowało uczestników dyskusji. Jak bowiem wskazał Jakub Mazur, wiceprezydent Wrocławia obecna sytuacja finansowa JST jest taka, że miasta nie są w stanie sobie pozwolić na żadną pożyczkę i jeżeli poszukują środków pomocowych, to właśnie w źródłach bezzwrotnego finansowania.

Wypowiedź tą wsparł Andrzej Porawski, dyrektor Biura Związku Miast Polskich wskazując, że w przypadku miast na prawach powiatu (których w Polsce mamy 64) nadwyżka operacyjna (ta rzeczywista, którą miasta będą mogły wydać na inwestycje) będzie ujemna i będzie wynosiła minus 2,7 mld zł.

Kolejna sprawa, która samorządowców żywo zainteresowała były środki przeznaczone na finansowanie ochrony środowiska miejskiego, a w szczególności na gospodarowanie odpadami komunalnymi. Samorządowcy zwracali uwagę, że konieczne jest stworzenie finansowania dla inwestycji polegających na budowie instalacji do termicznego przetwarzania odpadów, które jednocześnie mają być producentami i dostarczycielami energii cieplnej dla miast i mieszkańców.

Samorządy w tej sprawie wsparła swym głosek Krajowa Izba Gospodarki Odpadami, której prezes Tomasz Uciński wskazał, że branża zdecydowanie postuluje budowę zakładów które zutylizują taką ilość odpadów i przekształci energie dla systemów ciepłowniczych. - Apelujemy do Komisji Europejskiej, aby Polska miała możliwość pozyskiwania energii z odpadów na takim samym poziomie, jak to się odbywa w pozostałych krajach UE, czyli na poziomie 26% - mówił Tomasz Uścinski.

Natomiast Marcin Borek, dyrektor Funduszu Inwestycji Samorządowych w Polskim Funduszu Rozwoju wskazał, że zarówno PFR jak i NFOŚiGW będą uczestniczyć w montażach finansowych dotyczących realizacji tego typu projekty przez samorządy realizowane czy to w formie tradycyjnej, czy też np. w formie partnerstwa publiczno prywatnego.

W trakcie dyskusji samorządowcy zwracali także uwagę, że zielona transformacja miast wymaga nie tylko wdrażania rozwiązań finansowych ale także prawnych. Jednym z takich właśnie rozwiązań jest ustawa metropolitalna, która ureguluje zasady współpracy w ramach obszarów metropolitalnych.

- Górnośląsko Zagłębiowska Metropolia jest doskonałym przykładem tego, że mając instrumenty prawne można wiele problemów z zakresu zielonej transformacji rozwiązać - wskazywał Andrzej Porawski dodając, że o konieczności współpracy w ramach obszarów metropolitalnych miast mówiła także Małgorzata Jarosińska – Jedynak podczas debaty nad Krajową Polityką Miejską 2030. - Struktura metropolitalna jest tutaj dobrym rozwiązaniem, mającym ogromną przewagę nad związkami komunalnymi, ponieważ w ramach metropolii samorządy nie tracą kompetencji w zakresie przekazanych zadań. Współpraca w obszarach metropolitalnych czeka na zorganizowanie i szkoda, że to nie jest jeden z kamieni milowych KPO – podsumował dyrektor Biura ZMP.

W trakcie dyskusji na temat zielonej transformacji miast oraz finansowaniu ochrony środowiska w miastach odbyła się także jedna uroczystość. Prezydent Katowic, Marcin Krupa został uhonorowany za osiągnięcia i rozwój branży gospodarki odpadami w Polsce przez Krajową Izbę Gospodarki Odpadami. - W Katowicach funkcjonuje europejski model gospodarowania odpadami, który może być wzorem dla innych miast w Polsce – powiedział Tomasz Uciński wręczając nagrodę prezydentowi Katowic.