Kiepski start zmian w programie „Dobry Start”

Przesunięcie realizacji zadań związanych z programem „Dobry start” z gmin do ZUS jest zaprzeczeniem zasady dostępności i powszechności, a wprowadzenie wyłącznie elektronicznej realizacji wniosków spowoduje trudności dla niektórych obywateli, np. wykluczonych cyfrowo.

Zespołu ds. Ochrony Zdrowia i Polityki Społecznej Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego negatywnie zaopiniował projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków realizacji rządowego programu „Dobry start”.

Projekt rozporządzenia jest pokłosiem nowelizacji ustawy 15 kwietnia 2021 r. ustawa o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Prace legislacyjne nad nią nie zakończyły się jednak. Obecnie ustawa wróciła do Sejmu po tym jak Senat odrzucił ją na posiedzeniu 13 maja 2021 r.

Zmiany zaplanowane w projekcie

Projekt rozporządzenia zakłada następujące zmiany:

• organu obsługującego świadczenie dobry start na Zakład Ubezpieczeń Społecznych,
• dotychczasowej formy składania wniosku o ustalenie prawa do świadczenia poprzez wyłączenie wniosków w formie papierowej i pozostawienie wyłącznie możliwości składania wniosku poprzez systemy teleinformatyczne,
• sposobu wypłaty świadczenia wychowawczego poprzez odejście od wypłaty w formie gotówkowej i przekazem pocztowym na rzecz wypłaty w formie bezgotówkowej na wskazany przez wnioskodawcę numer rachunku bankowego.

Posiedzenie Zespołu odbyło się 11 maja 2021 r.

Postępujące wykluczanie wykluczonych

Uzasadnienie negatywnej opinii rozporządzenia przedstawili na posiedzeniu Zespołu ds. Ochrony Zdrowia KWRiST przedstawiciele Unii Metropolii Polskich, Związku Miast Polskich oraz Związku Powiatów Polskich. Samorządowcy wskazywali, że skutkiem wejścia w życie przepisów rozporządzenia będzie m.in. to, że osoby korzystające z różnych świadczeń, które do tej pory obsługiwane były przez gminy (jak np. świadczenie z programu „Dobry Start”, czy 500+) będą zmuszone składać wnioski do różnych instytucji i w różnych miejscach. Podkreślali, że wprowadzenie tylko i wyłącznie elektronicznych wniosków w programie „Dobry Start” utrudni uzyskanie świadczeń osobom wykluczonym cyfrowo. Jak pokazują statystyki wniosków tradycyjnych, składanych o świadczenie z programu "Dobry Start" w formie papierowej jest co roku około 30%, czyli ponad 950 tys.

Rząd liczy oszczędności po kosztach z sufitu

Jednym z argumentów rządu, który ma uzasadniać zmianę zasad obsługi programu „Dobry Start” i przeniesienie jego obsługi z gmin do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych są oszczędności. Jak wskazano w Ocenie Skutków Regulacji projektu rozporządzenia zmiana ta spowoduje, że koszt obsługi świadczenia z programu Dobry Start spadnie z 10 złotych do zaledwie 10 groszy. Jak czytamy w dołączonym do projektu ocenie skutków regulacji „ (…) w okresie 2021–2031 łączne szacowane koszty obsługi wyniosą ok. 15 mln zł, co oznacza oszczędności dla budżetu państwa na poziomie ok. 488 mln zł w omawianym okresie (…)”.

W ocenie Strony Samorządowej ta „wycena” obsługi tego zadania jest absurdalnie niska.

Wątpliwości co do rzetelności tych wyliczenia Strona Samorządowa przedstawiała na posiedzeniu Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, które odbyło się 12 kwietnia br. A okazją do ich wyartykułowania była informacja Strony Rządowej na temat stanu prac nad projektem nowelizacji ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny systemie pieczy zastępczej, który nie był opiniowany przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego, ponieważ rząd uznał, że wprowadzane w nim zmiany samorządu terytorialnego bezpośrednio nie dotyczą.

- Jeśli chcemy zmniejszyć koszt obsługi świadczenia z programu „Dobry Start” z kwoty 10 zł na jedno dziecko lub jedną osobę uczącą się do poziomu 10 groszy to oznacza, że osoba zatrudniona do obsługi tych wniosków za minimalne wynagrodzenie wynoszące 2800 złotych, to ta osoba musiałaby w liczącym 22 dni robocze miesiącu „załatwić”28 tys. wniosków miesięcznie, czyli 1272 wnioski w ciągu ośmiogodzinnego dnia pracy. To jest fizycznie niemożliwe – mówiła 12 kwietnia br. na posiedzeniu KWRiST Izabela Chorzelska, Zastępca Dyrektora Wydziału Rozwoju Społecznego w Urzędzie Miasta Gdańska.

Opinia Zespołu KWRiST: negatywna

Argumenty te powodują, że w ocenie Strony Samorządowej KWRiST przesunięcie realizacji zadań związanych z programem „Dobry start” z gmin do ZUS jest zaprzeczeniem zasady dostępności i powszechności. Dlatego też opinia na temat projektu rozporządzenia jest negatywna.