KWRiST o podatku VAT od energii elektrycznej, systemie kaucyjnym i cenach maksymalnych

Strona samorządowa wysłuchala informacji Ministra Finansów na temat wysokości stawki VAT od energii elektrycznej zaplanowanej w projekcie budżetu państwa na rok 2023, który został przedłożony Sejmowi.

W ocenie strony samorządowej ustawa o maksymalnych cenach energii, którą strona samorządowa KWRiST zaopiniowała warunkowo pozytywnie, wprowadza nierówne traktowanie podmiotów samorządowych, w szczególności szkół, przedszkoli i innych samorządowych odbiorców wrażliwych.

Okazuje się bowiem, że wszystkie te podmioty samorządowe będą płacić najwyższe rachunki za energię elektryczną. Wyższe niż mieszkańcy, ale i wyższe niż przedsiębiorcy. A wszystko dlatego, że samorządy (w odróżnieniu od przedsiębiorców) nie mają możliwości odliczenia wydanego na zakup energii elektrycznej podatku VAT. Jak natomiast wynika z napływających do JST informacji podatek VAT na energię elektryczną w 2023 r. ma powrócić do swojego regularnego poziomu wynoszącego 23%.

- To oznacza, że samorządy nie będą płacić za energię elektryczną 785 zł za MWh, a o 23% więcej, czyli aż 965 zł i 55 groszy – mówił Marek Wójcik, sekretarz strony samorządowej dodając, że to oznacza aż trzykrotny (według wyliczonej średniej) wzrost cen energii elektrycznej dla JST w stosunku do ceny z roku bieżącego. – Dlatego postulujemy do Ministerstwa Finansów o rozważenie następujących rozwiązań: albo wprowadzenia stawki VAT 0% na energię elektryczną w 2023 r. albo o takie obniżenie ceny maksymalnej, aby wynosiła ona brutto 785 zł – dodawał.

- Nam nie chodzi o wydatki na energię dla czystej administracji. Nam chodzi o cenę energii elektrycznej dla szkół, przedszkoli, żłobków czy szpitali. W jaki sposób NFZ zagwarantuje taki wzrost wycen świadczeń zdrowotnych, który pokryje koszty energii potrzebnej na utrzymanie ciągłego funkcjonowania szpitala, skoro – jak na razie – wzrost wycen nie starcza nawet na pokrycie ustawowych wynagrodzeń w służbie zdrowia – wskazywał Jan Grabkowski, starosta poznański, współprzewodniczący KWRiST ze strony samorządowej dodając, że oszczędności powinny być szukane w marszy państwowych spółek energetycznych. – Patrzmy na to całościowo: płacony przez samorządy VAT jest dla budżetu państwa czystym dochodem – dodawał starosta Grabkowski.

Obecny na posiedzeniu KWRiST Piotr Patkowski, wiceminister finansów wskazywał, że sprawa VAT nie jest prosta do rozwiązania ze względu na wiążące Polskę przepisy Unii Europejskiej, która już zaczyna krzywo patrzeć na stosowane przez Polskę ulgi w podatku VAT od paliw i energii. Przypomniał, że powrót stawki 23% na energię elektryczną od 1 stycznia 2023 r. to nie dodatkowe opodatkowanie, a jedynie powrót do sytuacji normalnej, a obniżenie stawki VAT na energię elektryczną w 2022 r. było tą sytuacją wyjątkową. Wiceminister Patkowski dodał na zakończenie, że sprawa stawek VAT na 2023 r. nie została jeszcze ostatecznie rozstrzygnięta. – Cały czas trwają analizy w tej sprawie – mówił Piotr Patkowski dodając, że budżet państwa nie może wziąć na siebie 100% kosztów związanych z wprowadzaniem działań chroniących mieszkańców przed rosnącymi cenami energii, czy inflacją.

- jesteśmy w stanie zgodzić się na rozwiązanie, w którym cena energii elektrycznej dla JST będzie wynosiła 785 zł brutto. Wówczas na VAT 23% jesteśmy w stanie się zgodzić – mówił Jacek Karnowski.

Natomiast Leszek Świętalski, dyrektor Biura Związku Gmin Wiejskich RP podkreślił, że samorządy są w środku procedury związanej z ustalaniem przyszłorocznych budżetów i to jaka będzie obowiązywała w przyszłym roku stawka podatku VAT na energię elektryczną ma dla nich kolosalne znaczenie. – To są milionowe kwoty, które trzeba zaplanować, nie możemy być w nieskończoność trzymani w niepewności, ile ta stawka w końcu będzie wynosić, czy 23%, czy może mniej – mówił dyrektor Świętalski.

System kaucyjny otarł się o ocenę negatywną

– Zespół ds. energii, klimatu i środowiska KWRiST zaproponował, aby projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz ustawy o odpadach zaopiniować negatywnie – mówił Jan Grabkowski. - Samorządy od lat postulują systemowe podejście do tematu gospodarki odpadami i dlatego uważamy, że wprowadzenie na obecnym etapie systemu kaucyjnego jest krokiem przedwczesnym. Naszym zdaniem kolejność powinna zostać odwrócona: najpierw rozszerzona odpowiedzialność producenta, a dopiero później – jako uzupełnienie ROP – system kaucyjny. Sam system kaucyjny spowoduje niekorzystne zmiany w systemie gospodarowania odpadami komunalnymi w gminach, ponieważ z gminnych strumieni odpadów wyłączone zostaną te, które pozwalały na osiągnięcie wyśrubowanych poziomów recyklingu – uzasadniał decyzję strony samorządowej starosta Grabkowski.

Informację uzupełnił Marek Wójcik wskazując, że strona samorządowa ma także szereg uwag szczegółowych do projektu ustawy o systemie kaucyjnym, których resort nie zechciał uwzględnić. – Chodzi m.in. o powierzchnię sklepów, które obligatoryjnie będą wchodzić do systemu kaucyjnego, czy o tzw. małpki – wskazywał.

Z kolei Leszek Świętalski zwracał uwagę, że ustawa w obecnym kształcie jest niekorzystna dla obszarów wiejskich. – Nasi mieszkańcy wejdą do systemu kaucyjnego w tym sensie, że będą płacić kaucję za opakowania, ale już nie koniecznie będą mieli, gdzie tą kaucję odzyskać – wskazywał.

Ponieważ dla strony samorządowej KWRiST opinia negatywna zawsze jest porażką zaproponowano, aby ustawa powróciła na Zespół. Propozycję zaakceptował Jacek Ozdoba, wiceminister klimatu i środowiska. Ostatecznie zatem na październikowym posiedzeniu KWRiST projekt opinii negatywnej nie otrzymał.

Zmiany w Programie Inwestycji Strategicznych

Strona samorządowa wysłuchała także informacji na temat zmian jakie rząd postanowił wprowadzić do Programu Inwestycji Strategicznych Polski Ład. Informacja ta została przyjęta pozytywnie, zwłaszcza, że zmiany konsumują większość zgłaszanych w ciągu 2022 r. przez samorządy postulatów. Jak wynika z przekazanej na posiedzeniu Komisji informacji wprowadzone 14 października 2022 r. przez rząd zmiany powodują po pierwsze JST mogą ponownie ogłosić postępowanie zakupowe lub jego część już po wejściu w życie promesy, jeżeli jest to konieczne, aby kontynuować realizację inwestycji objętej dofinansowaniem. Po drugie samorządy, które nie złożyły w wymaganym terminie oświadczenia do promesy, mogą wnioskować o przywrócenie terminu. Po trzecie JST mogą skorygować zakres inwestycji w jej opisie, zawartym w złożonym już wniosku, na który przyznano dofinansowanie. Po czwarte samorządy, którym przyznano dofinansowanie i podpisały już umowę z wykonawcą, ale ze względu na koszty nie są w stanie zrealizować inwestycji, mogą ubiegać się o zwiększenie kwoty dofinansowania do kwoty przyznanej w promesie wstępnej. Ponadto od 1 grudnia 2022 r. JST będą mogły zmienić inwestycję, na którą przyznano dofinansowanie, zmiany mogą dotyczyć m.in. nazwy i opisu inwestycji, a także obszaru inwestycyjnego.

 - To dobre zmiany – komentował Jacek Brygman, wójt Gminy Cekcyn i członek Zarządu ZGW RP. – dobrze, że rząd zdecydował się je wprowadzić, szkoda, że tak późno – dodawał. Jacek Brygman przypomniał także inne postulaty strony samorządowej dotyczące m.in. tego, aby realizowane przez BGK płatności dofinansowania inwestycji były częstsze. – Wykonawcy muszą się wspierać kredytem przy realizacji inwestycji. Częstsze płatności z programu spowodowałoby, że więcej lokalnych firm mogłoby skorzystać na realizowanych za „programowe” pieniądze inwestycjach – dodawał.

To jest trudne zagadnienie, ale w ciągu najbliższych dwóch tygodni postaramy się w tej sprawie zorganizować spotkanie również z przedstawicielami BGK – wskazywał minister Paweł Szefernaker, współprzewodniczący KWRiST ze strony rządowej.

Ponadto w trakcie posiedzenia KWRiST podjęła decyzję, że dalsze prace nad projektem ustawy o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (UD459) będą kontynuowane przez specjalny Zespół KWRiST zajmujący się sprawami migrantów z Ukrainy.

Postanowiono także, że Zespół ds. administracji publicznej i bezpieczeństwa obywateli będzie kontynuował pracę nad projektem ustawy o ochronie ludności oraz o stanie klęski żywiołowej. – To jest bardzo ważny projekt, który będzie miał wpływ nie tylko na JST, ale i na obywateli. Przyjęte w nim rozwiązania budzą wiele kontrowersji. Dlatego chcemy dochować należytej staranności przy jego ocenianiu – mówił Leszek Świętalski dodając, że tego zadania nie ułatwia fakt, że szczegółowe rozwiązania znajdą się w aż 26 aktach wykonawczych. – bez znajomości tych rozporządzeń, a przynajmniej ich założeń, oceniamy zaledwie szkielet przyszłego systemu ochrony ludności – zwracał uwagę dyrektor Biura ZGW RP.

Posiedzenie KWRiST odbyło się 25 października 2022 r. w siedzibie MSWiA w Warszawie.