Facebook
Twitter
Linkedin
Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami art. 12 ust. 17 ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa uchodźcy będą współfinansować swój pobyt w Polsce. I tak po upływie 120 dni od wjazdu do naszego kraju będą płacić 50% kosztów zakwaterowania i wyżywienia, jednak nie więcej niż 40 zł dziennie. Po upływie 180 dni, czyli od 1 maja br. – już 75% tych kosztów, jednak nie więcej niż 60 zł dziennie.
Kontrowersyjne przepisy
Obowiązująca od 1 marca nowelizacja ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy (…) wzbudzała wiele kontrowersji jeszcze na etapie prac legislacyjnych. Strona samorządowa miała wiele pytań dotyczących tego, jak te nowe rozwiązania (dotyczące odpłatności, katalogu zwolnień z obowiązku współfinansowania pobytu w miejscach zbiorowego zakwaterowania, itp.) będą stosowane w praktyce. Dla przedstawicieli samorządów to ważna kwestia również, a może przede wszystkim dlatego, że wiąże się z gospodarowaniem pieniędzmi publicznymi.
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji wątpliwości JST starało się wyjaśniać na bieżąco. Przykładem tutaj może być chociażby zorganizowane przez Unię Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza spotkanie z przedstawicielami resortu administracji, m.in. Grzegorzem Ziomkiem, dyrektorem Departamentu Administracji Publicznej MSWiA. Temat był również poruszany na ostatnim, plenarnym posiedzeniu Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego (1 marca 2023 r.) podczas, którego MSWiA przedstawiło informację na temat funkcjonowania miejsc zbiorowego zakwaterowania uchodźców wojennych z Ukrainy.
Zbieranie informacji o sytuacji życiowej i aktywizacja uchodźców
- W Polsce mamy 3,5 tysiąca obiektów zbiorowego zakwaterowania uchodźców z Ukrainy, które dysponują 130 tys. miejsc. Obecnie przebywa w nich 80 tys. uchodźców – mówił Grzegorz Ziomek, dyrektor Departamentu Administracji Publicznej MSWiA. - Każdy uchodźca w tych miejscach powinien posiadać nr PESEL i powinien pokrywać od 1 marca (jeżeli przebywa w Polsce ponad 120 dni) z góry 50 procent kosztów nie więcej niż 40 zł za dzień zakwaterowania. Nowelizacja przewiduje także zwolnienia od obowiązku partycypacji w tych kosztach. Zwolnione są m.in.: osoby niepełnosprawne; małoletni; osoby w ciąży; osoby w wieku emerytalnym; to jest też kwestia bycia opiekunem tymczasowym nad małoletnim, czy samotna opieka nad trojgiem nieletnich dzieci – wyjaśniał dyrektor Ziomek.
Obok tych przesłanek, które są jasne konkretne i nie budzą wątpliwości interpretacyjnych znalazła się przesłanka ogólna zwalniająca z tej opłaty To jest przesłanka znajdowania się w trudnej sytuacji życiowej, uniemożliwiającej ich udział w kosztach pomocy. Tą przesłankę należy oceniać pod względem humanitarnym.
- Co to jest wzgląd humanitarny? T pojęcie z zakresu filozofii, które nie jest zdefiniowane w ustawie. My wyjaśniamy to pojęcie przez cel rozwiązania, który wprowadziliśmy w tej ustawie. Tym celem jest aktywizacja uchodźców; zmobilizowanie ich do samodzielnego życia w Polsce, nie jest zmniejszenie kosztów funkcjonowania Funduszu Pomocy, czy też eksmitowania osób, które uchylałyby się od tego typu obowiązku. Celem jest aktywizacja osób uciekających przed wojną – podkreślał na posiedzeniu KWRiST Grzegorz Ziomek.
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji wyjaśniło także, że opracowało specjalne ankiety, które za pośrednictwem wojewodów i przy współpracy z samorządami zostały rozkolportowane wśród przebywających w miejscach zbiorowego zakwaterowania obywateli Ukrainy w celu poznania ich sytuacji życiowej. Ankiety mają nie tylko zidentyfikować tych, którzy spełniają podstawowe przesłanki do zwolnienia z opłaty; tych, którzy opłatę uiszczać powinni, ale i tych, którzy mają zostać zwolnieni z partycypacji w kosztach ze względu na przesłankę tzw. humanitarną. Zidentyfikowanie tej grupy umożliwi skierowanie do niej innych form pomocy (np. psychologicznej), które mają wspomagać ich aktywizację.
Wątpliwości wyjaśnią wojewodowie
- Wojewodowie i urzędy wojewódzkie już dziś, ze względu na dobrą współprace z samorządami mają pełna wiedzę na temat ile osób jest zwolnionych, ile osób podlega przepisom ustawy, ile osób dotyczy humanitarnej przesłanki ile osób powinno wpłacać – mówił Paweł Szefernaker, wiceminister SWiA oraz współprzewodniczący KWRiST ze strony rządowej dodając, że już samo mówienie o wprowadzeniu odpłatności, samo ankietowanie miało korzystny wpływ na aktywizację uchodźców przebywających w miejscach zbiorowego zakwaterowania. - Zanim zapowiedzieliśmy to rozwiązanie z miejsc zbiorowego zakwaterowania korzystało 93 tys. osób. Od momentu deklaracji o wprowadzeniu tych przepisów do dziś 9 tys. osób zrezygnowało z pobytu w miejscach zbiorowego zakwaterowania – mówił wiceminister Szefernaker.
Z kolei dyrektor Grzegorz Ziomek zachęcał wszystkie samorządy do ścisłej współpracy z wojewodami wyznaczonymi w urzędach wojewódzkich koordynatorami do spraw uchodźców z Ukrainy. Wskazywał, że wojewodowie mają szczegółowe instrukcje dotyczące stosowania przepisów ustawy i będą odpowiadać na wszystkie pytania i wątpliwości co do jej stosowania.
Ta deklaracja została pozytywnie przyjęta przez stronę samorządową. - Mam nadzieję, że wojewodowie będą odpowiadać na nasze pytania, nie tylko telefonicznie, że będą to odpowiedzi pisemne, na które będziemy się mogli w przyszłości powoływać, jak przyjdzie do nas w przyszłości Naczelna Izba Kontroli, czy Regionalna Izba Obrachunkowa – mówił Marek Wójcik, sekretarz strony samorządowej KWRiST.
