Aktualności

O ratowaniu finansów samorządowych na Komisji Skarbników UMP

Cofnij

Facebook

Twitter

4 lipca 2023

Unia Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza wypracowała plan działań, które mają przywrócić samorządom niezależność finansową, a tym samym możliwość decydowania o kierunkach rozwoju i polityce lokalnej. Na czym ów plan polega? O tym dyskutowano również na Komisji Skarbników w Bydgoszczy, która odbyła się 3 i 4 lipca br.

Od 2016 do 2023 roku samorząd terytorialny doświadczył ograniczenia autonomii i zwiększonej ingerencji rządu. Zmiany te, wprowadzone chaotycznie w systemie podatkowym mają poważne konsekwencje dla dochodów własnych samorządów, które nie są w pełni rekompensowane. Dochody własne JST spadły, a zależność od dotacji wzrosła, co doprowadziło do deficytu finansowego. Najbardziej niepokojąca sytuacją jest rosnąca luka finansowa w edukacji. Różnica pomiędzy wydatkami bieżącymi na oświatę a subwencją oświatową, która ma ją finansować, wzrasta w tempie 3 miliardów złotych rocznie.

Unia Metropolii Polskich wraz ze Związkiem Miast Polskich stworzyła dokument „Diagnoza i recepty na główne problemy samorządu terytorialnego 2023”, który razem z pakietem proponowanych rozwiązań przekazała 27 maja w Senacie podczas Dnia Samorządu Terytorialnego. W trakcie rozmów podczas Komisji Skarbników UMP, która miała miejsce w Bydgoszczy, zostały poruszone kwestie dotyczące finansów JST, o których jest mowa w dokumencie.

– Celem naszych rekomendacji jest przede wszystkim zapewnienie JST pełnej rekompensaty skutków zmian podatkowych z lat 2019-2022 - tłumaczy Piotr Tomaszewski, skarbnik Miasta Bydgoszczy. – jak również: zwiększenie dochodów JST przez przyznanie samorządom udziałów w PIT ryczałtowym; urealnienie i stabilizacja wysokości subwencji oświatowej; usunięcie wad mechanizmu wyrównawczego oraz poprawa jakości usług na przykład w zakresie transportu publicznego świadczonych na obszarach funkcjonalnie związanych z miastami.

Diagnoza i recepta na finansowe problemy samorządu terytorialnego

O czym jest mowa w dokumencie? Głównym zdiagnozowanym problemem w analizie jest luka finansowa w edukacji, która osiągnęła 37 mld zł, a zadłużenie JST wzrosło do 91 mld zł. Deficyt bilansowy wyniósł prawie -9 mld zł. Dochody własne JST były ograniczone, a dotacje były przyznawane arbitralnie.

Samorządowcy proponują pilne działania, takie jak:

Zwiększenie udziałów JST w podatkach dochodowych, m.in. przez przyznanie JST udziałów w PIT ryczałtowym.
Przywrócenie subwencji rozwojowej w 2023 roku, aby wyrównać ubytki w wpływach z PIT.

Długoterminowe zmiany systemowe mogłyby przedstawiać się następująco:

Zwiększenie autonomii finansowej JST poprzez promowanie lokalnej przedsiębiorczości i inwestycji.
Ustalenie obiektywnych kryteriów przyznawania dotacji celowych, uwzględniających realne potrzeby JST.

- Jak się okazuje, Ministerstwo Finansów zrealizowało swoją zapowiedź, którą usłyszeliśmy na czerwcowym posiedzeniu KWRiST i dodatkowe środki dla miast na prawach powiatu w końcu się znalazły. – mówi Piotr Tomaszewski – Jednak kwoty nadal nie pokrywają wszystkich samorządowych zapotrzebowań. W celu pełnej rekompensaty straty JST w dochodach z PIT na skutek Polskiego Ładu w 2022 r. powinna być wyższa o 8,461 mld zł, a w 2023 r. wyższa o 11,842 mld zł. Wtedy byłoby to sprawiedliwe.